Kasteel of Huis De Dael (ook wel Huis Oelsbroek genoemd) ligt in de gemeente Beekdaelen in Nederlands-Limburg. Het huis ligt in het dal van de Platsbeek en de naam Oelsbroek is waarschijnlijk afgeleid van Elsbroek: een veenachtig gebied beplant met Elzen.

De Dael ligt evenals het nabijgelegen kasteel Reijmersbeek ingeklemd tussen de A76 en de spoorlijn Sittard - Heerlen. Huis De Dael is een grotendeels zeventiende- en achttiende-eeuws,en was indertijd gebouwd rond een vierkant plein en aan de buitenzijde omgeven door vijvers en grachten. Deze bouwstijl was typisch voor landgoederen in deze streek die niet alleen als burgslot maar ook als buitenverblijf dienden. Het is opgetrokken uit baksteen en mergel en vertoont de voor de Limburgse bouwkunst zo kenmerkende speklagen, die in deze omgeving bij vele kastelen en hoeves voorkomen. Tegenwoordig vormt het een U-vormig complex om een binnenplein.

Kasteel De Dael

Account

by category

Login

Name

by region

Title

Name in English

Kasteel Reymersbeek is een kasteel in de Nederlands-Limburgse gemeente Beekdaelen. Het is gelegen in het dal van de Geleenbeek en ligt ingeklemd tussen het industrieterrein Breinder, de autosnelweg A76 en de spoorlijn Sittard-Heerlen. Het kasteel is een rijksmonument.

Beschrijving van het kasteel Reijmersbeek
Het huidige kasteel Reijmersbeek stamt uit de zestiende eeuw, maar het huidige uiterlijk is grotendeels uit de achttiende eeuw. Het kelderplan bezit een zwaar achtribbig kruisgewelf. Het hoofdgebouw met verdieping is opgetrokken uit baksteen met speklagen en is afgedekt met een mansardedak. De hoektoren dateert uit de zestiende eeuw. De Oostenrijkse uienvormige spits op dit torentje werd in 1970 aangebracht. De voorgevel van het kasteel is voorzien van een klein fronton. De rechterzijgevel heeft mogelijk in plaats van topgevels in de trant van kasteel Schaesberg een krulgevel gehad, aangezien zich in de rechtertop een mergelblok met ronde contour bevindt. Het herenhuis beschikt over een kamer in Lodewijk XVI-stijl. Het kasteelterrein was in het verleden omgeven door visvijvers die gevoed worden door de Geleenbeek. Tegenwoordig resteert slechts een vijver in de aangelegde parktuin. Ten zuiden van het kasteel ligt de grote U-vormige kasteelboerderij die dateert uit de zeventiende en achttiende eeuw. Twee evenwijdig door schilddaken gedekte zijvleugels worden onderling verbonden door een lage voorgevel die voorzien is van een poortgebouw met tentdak. Bij de restauratie van 2001 is het hoofdgebouw van zijn witte pleisterlaag ontdaan, waardoor de speklagen opnieuw zichtbaar werden. De bouwstijl van kasteel Reijmersbeek vertoont sterke overeenkomsten met die van kasteel Schaesberg en kasteel Puth.

Geschiedenis en bewoners

Tot aan de Franse Tijd

Het ontstaan van kasteel Reijmersbeek moet waarschijnlijk in de veertiende eeuw geplaatst worden. In die eeuw is er sprake van jonker Barthelomeus van Reijmersbeek. Kasteel Reijmersbeek heeft van oudsher sterke banden met het dorp Schinnen. Het kasteel behoorde van oudsher tot de parochie Schinnen en was leenroerig aan het leenhof van kasteel Terborgh. Van de pachthoeve Groot Breinderade werd de ligging veelal omschreven als ‘bij Reijmersbeek’. Ook geeft Vonk (2010) aan, dat Reijmersbeek een aanzienlijk aantal laatgoederen bezat in het dorp Schinnen. De eigenaren van Reijmersbeek hebben het landgoed in de loop der tijd uitgebreid met o.a. bezittingen van het leenhof van Merkelbeek en het laathof Nieuwenhof te Nuth. Sinds 1479 beschikken de eigenaren van het kasteel Reijmersbeek over een eigen altaar –het Reijmersbeeker koor- en grafkelder in de Sint-Dionysiuskerk van Schinnen. Wegens oorlogsgeweld ging het kasteel en de slotkapel verloren. In 1626 wordt het dorp Nuth afgescheiden van de hoofdbank Klimmen en wordt een zelfstandige heerlijkheid onder de familie Van Eynatten, heren van Reijmersbeek. Het kasteel Reijmersbeek is vanaf die tijd de heerlijkheidszetel. De laatste familietelg te Reijmersbeek was Karel Theodoor van Eynatten,gehuwd met Balduina Amelia Walbugis, barones van Rolshausen. Hij werd in 1782 heer van Nuth en Reijmersbeek.

Vanaf de Franse Tijd

In 1809 verkoopt Karel Theodoor van Eijnatten kasteel Reijmersbeek aan de rechtsgeleerde Paul Lekens uit Maastricht. Zoon Paul August Lekens, gehuwd met Henriette de Montaigne wordt in 1813 burgemeester van Nuth en volgt zijn vader op als eigenaar van Reijmersbeek. Zijn dochter Maria Louisa Paulina Josephina Augustina Lekens huwde baron Alphonse Hilaire Joseph Hubert Michiels van Kessenich en dit echtpaar woonde tot hun dood op het kasteel. Michiels van Kessenich (1843-1922) was lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal voor de provincie Limburg van 1899 1922. Naast zijn politieke carrière was hij ook grootgrondbezitter.




Kasteel Reijmersbeek

Hoensbroek Castle  or Gebrook Castle is one of the largest castles in the Netherlands. It is situated in Hoensbroek, a town in the province of Limburg. This imposing watercastle is known as 'the most lordly stronghold between Rhine and Meuse'. The oldest part of the castle, notably the tall round tower, dates from around 1360, when it was built by Herman Hoen, though a predecessor to the castle had already existed in the swamp (or Gebrook) the castle was located in. This so-called motte-and-bailey dated from around 1225. In 1250 a fortified manor was built on the location of the present castle. Because of its important strategical location in the Duchy of Brabant, located along important trading routes to Maastricht, Aachen and Cologne, the castle was expanded in several phases, becoming the largest stronghold between the Meuse and the Rhine rivers. It contains at least 67 halls, rooms and living quarters.

Founder and inhabitants
The first lord of Hoensbroek was Sir Herman Hoen, who gave the castle its name (Herhoensbroeck). He was a member of the family Hoen van den / tzo Broeck, later changed to Hoen van Hoensbroek and Van Hoensbroeck. The name eventually passed to the later settlement of Hoensbroek (nowadays part of the municipality of Heerlen). Sir Herman Hoen's father, Claes, died in 1371 at the Battle of Baesweiler. Because of his support in the struggle against the Duchies of Jülich and Guelders, Herman Hoen was awarded the lordship Gebrook, Gebroek, Ingenbrouck (Broek being an old Dutch word for swamp, morass) in 1388 by duchess Joanna of Brabant, the lands in question being separated from the territory of Heerlen.

The castle was the ancestral home of the knights Hoen van den Broeck, the Imperial baron Hoen van Hoensbroeck, and the Imperial counts and viscounts Van en tot Hoensbroeck for nearly six centuries. The family Van Hoensbroeck left the castle at the end of the 18th century, after which the castle entered a period of decay. Count Frans Lothar sold the castle in 1927 to the present day owners, the foundation 'Ave Rex Christe'. It was thoroughly restored between 1930 and 1940. During and shortly after the second world war, the castle and accompanying buildings were used for diverse ends. In 1945, the castle was used for war orphans, under the Carmelite Sisters. From 1951 to 1973 the writer-poet Bertus Aafjes lived in parts of the castle. In the period 1986–1989 another restoration took place. Since then it has formed a popular and educative museum destination, funded by the municipality.

The complex
Over the centuries the castle has received extensive rebuilding and expansion three times. The different architectural styles from the different centuries (14th, 17th and 18th) are easy to separate from each other. The complex is surrounded by a moat and has four wings situated around a rectangular courtyard. The main building is reachable over a bridge. The main building has two identical square towers with union-tops, flanking the entrance, and two taller half-separate corner towers of irregular shape at the backside. The forecastles are both U-formed and enclose two large inner courts.

From 1720 to 1722, Frans Arnold, Imperial count van Hoensbroek, had substantial reworking done, including the building of a new north-western wing. The interior, with its illusionistic ceiling paintings from the 18th century, shows French influence. The son of Frans Arnold, Lotharius Frans, was the last lord of Hoensbroeck (1759–1794) who resided in the castle, until 1787, just before the French revolution.

Hoensbroek Castle


Kasteel Wijnandsrade is een kasteel gelegen in de kom van het gelijknamige dorp Wijnandsrade in de Limburgse gemeente Beekdaelen.

Het kasteel is een rijksmonument.

Beschrijving

Het huidige kasteel is een gedeeltelijk omgracht gebouw bestaande uit drie vleugels om een binnenplaats. Het oudste deel is de westvleugel, een oorspronkelijke verdedigbaar huis in de jaren 1554 tot 1563 gebouwd door de gebroeders Wilhelm en Werner von dem Bongart. In deze vleugel bevindt zich de oorspronkelijke ridderzaal met een 16e-eeuwse schouw. De zuidelijke vleugel en de oostelijke vleugel werden in opdracht van baron Joseph Clemens von dem Bongart gebouwd tussen 1717 en 1719. Omstreeks 1726 werd de toegangspoort verhoogd en voorzien van een koepeltorentje met lantaarn en in 1775. Boven de toegangspoort midden in de zuidgevel is het baroniewapen van Von dem Bongart aangebracht.

Naast het kasteel ligt een kasteelhoeve, de vroegere borchhof, bestaande uit drie vleugels rond een grote binnenplaats. De kasteelhoeve is jarenlang in gebruik geweest als proefboerderij voor de lössgronden, maar wordt sinds 2006 verhuurd aan verschillende bedrijven.

Achter het kasteel ligt de motte Wijnandsrade omgeven door de kasteelgracht. Op deze kunstmatige heuvel heeft het oorspronkelijke slot gestaan, waarschijnlijk een weertoren. Deze is opgericht in de 13e eeuw, maar moest worden verlaten toen haar verdedigingsfunctie door de uitvinding van het buskruit verloren was gegaan. Er zijn geen resten van deze bebouwing bewaard gebleven, maar de motte staat onder monumentale bescherming.

Vroege geschiedenis en naamgeving

De burcht van Wijnandsrade wordt voor het eerst vermeld in de 12e eeuw. De oudste burcht was een verdedigingsbouwwerk, waarschijnlijk een donjon, boven op een motteheuvel. Deze donjon was waarschijnlijk opgericht door Godfried II, zoon van Godfried I, heer van Schinnen en tevens de eerste heer van Rode-Wijnandsrade. De naam "Rode" is ontleend aan het gerooide en ontgonnen gebied, waarvan de gronden in cultuur werden gebracht. Sindsdien zijn deze lössgronden onafgebroken voor de landbouw in gebruik geweest. Een dochter van Winand II Godfriedszoon van Rode Elysabeth huwde met Johann van Maschereel Van Schoonvorst Kasteel Schonau te Richterich en droeg ook het wapen van Schonrode. Johann was een nakomeling van Heineman (Hendrik) van Haasdal (Schimmert) zoon van Goswinus. De ridders Maschereel van Rode wisten zich op het slagveld te onderscheiden en mede door huwelijken en vererving steeg het geslacht in aanzien. Diverse nakomelingen van Godfried van Rode hadden de voornaam Wijnand en na Johan, Jan van Rodes zoon Wijnand Maschereel van Rode, vanaf 1397 heer van Wijnandsrade. Ter onderscheiding van andere gebieden die "Rode" of "Rade" heetten, noemde men deze heerlijkheid aanvankelijk Herwinandsrode, later werd dit Wijnandsrade.

In de zestiende eeuw kwam een einde aan de dynastie Maschereel van Schonforst te Rode, toen in 1516 de erfdochter van Winand IV Maschereel, Maria, in het huwelijk trad met Willem van den Bongard, De familie van de Bongart woonde op het kasteel Haus Heide te Kohlscheid aan de beek de Amstel aangrenzend aan Kerkrade en anderzijds aan Richterich waar Johann Macharel te kasteel Schonau woonde.Zij waren van een oud Rijnlands geslacht met bezittingen in Paffendorf en Bergerhausen (Essen). Zij waren een ministeriaal geschlacht ten dienste van de Hertog/Graaf van Gullik en zetelden op Burg Wilhelmstein aan de overzijde van de Wurm. Hij was tevens later erfkamerheer van de hertogen van Gulik en ambtman van Düren en Nörvenich. Zijn schoonvader Wijnand IV Maschereel droeg in 1531 de heerschappij van de heerlijkheid aan hem over in ruil voor een jaarwedde. Daarmee kwam het kasteel en de heerlijkheid in handen van de familie Van den Bongard, die ook het nabij kasteel De Bongard in Bocholtz bezat.

Kasteel Wijnandsrade

Kasteel Terborgh, ook wel Huis Schinnen genoemd, is gelegen in het dal van de Geleenbeek nabij de buurtschap Heisterbrug, een deel van de Nederlands Limburgse gemeente Beekdaelen. Het kasteel en de naastgelegen watermolen zijn ieder een rijksmonument.

Beschrijving van het kasteel Terborgh

Het huidige kasteel Terborgh is een zeventiende-eeuwse gesloten hoeve die is opgetrokken uit vier bakstenen vleugels. Twee vleugels zijn voorzien van bakstenen topgevels van het Gelderse type, afgedekt met rollagen, welke echter in een bakstenen krul eindigen. Het kasteelterrein is voorzien van een gracht die gevoed wordt door de Geleenbeek. Voorheen lagen er grote visvijvers rond het complex. Het binnenplein is bereikbaar via de voormalige ophaalbrug naar het van een topgevel voorziene poortgebouw. De noordvleugel herbergt het herenhuis en de zeshoekige huiskapel die in 1625 werd ingewijd door de bisschop van Roermond. Van de oorspronkelijke inrichting van de kapel is tegenwoordig niets meer overgebleven. Het woongedeelte beschikt over een monumentaal trappenhuis met eikenhouten bordes en diverse stucplafonds. In de zuidvleugel is de kasteelboerderij gevestigd. Achter het kasteel ligt een terp of motte, waar metersdikke restanten breuksteen wijzen op de fundamenten van een oude woontoren.

Beschrijving van de watermolen Terborgh

Aan de voorzijde van het kasteel ligt aan een aftakking van de Geleenbeek de watermolen Terborgh of Borgermolen. Het huidige molenhuis stamt uit de achttiende eeuw en is voorzien van een vakwerkverdieping en een met pannen gedekt schilddak. De geschiedenis van de molen is veel ouder. De Borgermolen was de banmolen voor de inwoners van de heerlijkheid Schinnen. De voormalige watermolen was tot in de twintigste eeuw voorzien van een onderslagrad en werd aangedreven met behulp van een maalsluis. Eind negentiende eeuw was het molenhuis voorzien van twee waterraden. In 1888 werd een van de raderen verwijderd en in 1943 werd ten slotte het molenhuis geheel verbouwd tot woonhuis. In 1987 werd de molen gerestaureerd.

Geschiedenis en bewoners

Tot aan de Franse Tijd

Waarschijnlijk mag Terborgh beschouwd worden als een van de oudste burchtterreinen van de huidige provincie Limburg. Er zijn vermoedens dat ter plaatse van het huidige kasteel Terborgh in de Romeinse tijd een ‘burgus’ of wachttoren heeft gelegen die de oorsprong vormde voor het ontstaan en de benaming van Terborgh. Wanneer het kasteel in 1285 wordt genoemd, bestaat zij uit een woontoren , gelegen op een kunstmatige verhoging (terp of motte), en een voorhof. Vonk (2009) ziet Terborgh als een van de nieuwe machtscentra die vanaf de elfde eeuw door de opkomende groep van milities of krijgslieden werden gesticht en waaraan in de loop van de tijd grote delen van het platteland leen- en laatrechtelijk verbonden werden. Het kasteel Terborgh bezat een eigen leenhof met tachtig leengoederen, die grotendeels in Schinnen lagen, maar waartoe eveneens de grote pachthoeven Ten Eijsden, Beekhoven en De Biesen in Geleen en Grijzegrubben en het kasteel Reijmersbeek te Nuth behoorden. Bij de beschrijving van 1285 behoort Terborgh aan Hendrik van Wijlre, heer van Schinnen. Hij verkreeg zowel Terborgh als de heerlijke rechten van Schinnen uit de erfenis van zijn ouders Alexander van Wijlre en Gerberga van Schinnen. Het kasteel is dan een leengoed van de prins-bisschop van Luik, terwijl de heerlijkheid Schinnen een leengoed is van de heren van Valkenburg. In 1294 zijn zowel Terborgh als de heerlijkheid Schinnen in bezit van Floris Berthout van Berlaer, heer van Mechelen, die het kasteel waarschijnlijk wegens een failliet heeft kunnen kopen. Tijdens zijn beheer wordt Terborgh, waarschijnlijk onder Brabantse invloed, aan het Luikse leenrecht onttrokken en aan het leenhof van Valkenburg opgedragen. Sophie Berthout en haar man Reinoud II van Gelre erven Terborgh en de heerlijkheid Schinnen, die daarop tot 1403 in handen van de graven van Gelre blijven. Zij worden in 1403 opgevolgd door de familie Schellart van Obbendorf. Zij zal tot 1795 eigenaar blijven van het kasteel Terborgh en de heerlijkheid. Onder Walraaf Schellart van Obbendorf werd de voorburcht van Terborgh verbouwd tot herenhuis. In 1625 werd de nieuwe kapel door de bisschop van Roermond ingewijd. In 1758 richtte Maria Ernestina Schellart van Obbendorf het monumentale hardstenen kruisbeeld op aan de ingang van het Terborgh met de inscripties: ‘SALVO FACLAS DOMINE SCHINENSES’ (Heer, bescherm de inwoners van Schinnen). In die periode fungeerde Terborgh als gerechtsplaats en gevangenis voor leden van de Bokkenrijdersbende. De laatste familietelg te Schinnen was graaf Adam Alexander Schellart van Obbendorf, heer van Schinnen, Geijsteren en Oostrum.

Vanaf de Franse Tijd

In 1804 erft Maria, rijksgravin von und zu Hoensbroeck de goederen te Schinnen en Geysteren. Zij huwde baron Caspar Carel de Weichs de Wenne en zij vestigden zich in Geysteren. Hun zoon, baron Clemens de Weichs de Wenne, gehuwd in 1844 met barones Emma Maria Francisca De Loë d’Imstenraedt, vestigt zich aanvankelijk op Terborgh. Vanaf 1850 woont ook hij te Geysteren. In 1853 worden kasteel Terborgh en de Borgermolen toebedeeld aan barones Theresia de Weichs de Wenne, gehuwd met baron Clemens De Loë, woonachtig in Troisdorff in Oostenrijk. In 1872 vestigde hun zoon Clemens De Loë jr. kamerheer van de keizer van Oostenrijk en gehuwd met gravin Eugenia von Golstein de Breihl, zich op Terborgh. Na het overlijden van de gravin keert De Loë in 1888 terug naar Oostenrijk. Terborgh blijft vervolgens tot 1918 onbewoond, terwijl de kasteelboerderij verpacht blijft aan leden van de familie Pijls. In dat jaar koopt George August Kesting, directeur van de Handelsvereiniging Reiss & Co. te Amsterdam, de helft van Terborgh. Het andere deel komt in bezit van Geert van Kooten Kok uit ’s-Gravenhage. In 1938 verkopen beide eigenaar hun aandeel in Terborgh aan de Amsterdamse civiel ingenieur Gerardus Smits, oud-directeur van de Deli Spoorweg Maatschappij in Nederlands-Indië. Smits restaureert in 1943 het in verval geraakte kasteel en de Borgermolen. In 1968 koopt de Gemeente Schinnen Terborgh en gebruikt het kasteel voor officiële ontvangsten en huwelijksvoltrekkingen. Een deel van de gebouwen en stallen doet dienst jeugdtrefcentrum en gemeentelijke opslag. In 1989 verkoopt de Gemeente Schinnen Terborgh en de Borgermolen vervolgens aan antiekhandelaar Stassen. Momenteel is een deel van de gebouwen in gebruik als vakantieappartement. In de oude kasteelboerderij is tegenwoordig Gasterij Terborgh ondergebracht.


Kasteel Terborgh

Kasteel Amstenrade is een 18e-eeuws kasteel en landgoed gelegen in de gelijknamige plaats Amstenrade in de Nederlands Limburgse gemeente Beekdaelen.

Geschiedenis

De eerste vermelding van Amstenrade dateert uit een akte uit 1271. In de late 12e en begin 13e eeuw is voor het eerst sprake van een burcht van de Heren Van Amstenraedt, vermoedelijk gesticht door het geslacht De Vrien. Het oorspronkelijke kasteel, gebouwd door Huyn van Amstenraedt, was een burcht met drie ronde torens en één vierkante toren. Van deze vierkante toren zijn nog restanten aanwezig in de huidige vierkante toren, gebouwd omstreeks 1609.

Vanaf 1350 kwam Amstenrade in bezit van de familie Huyn, waarvan Servaes Huyn, een Brabants leenman, als stamvader wordt aangeduid. Dit geslacht Huyn werd in de volgende eeuwen een machtige familie met veel aanzien in Limburg. Toen Filips II de schepenbank Oirsbeek, bestaande uit de dorpen Oirsbeek, Amstenrade, Bingelrade en Merkelbeek, en tevens de schepenbank Brunssum met de dorpen Schinveld en Jabeek, in 1557 tot heerlijkheden, behorende tot het graafschap Valkenburg, verhief, werden deze verpand aan Werner Huyn van Amstenrade. In 1654 volgde een verheffing tot graafschap, waarbij tevens de heerlijkheid Geleen samen met Spaubeek, met als zetel Sint Jansgeleen, werd toegevoegd. Het graafschap kreeg de naam Amstenrade en Geleen. Het geslacht Huyn vertakte zich in een Amstenraadse, Maastrichtse, Geleense en Voerendaalse lijn. In het midden van de 17e eeuw stierf het geslacht Huyn aan de mannelijke zijde uit en door huwelijk van Godefrieda Huyn kwam het graafschap in bezit van de graven van Salm. Door vererving kwam het kasteel daarna in eigendom van de prinsen De Ligne. Reinier Corten drossaard van Amstenrade en Geleen verbleef als rentmeester op het kasteel. De familie De Ligne verkocht het in 1779 aan de Luikse bankier Nicolaas Willems. Willems liet het verouderde kasteel slopen, waarbij de grachten werden gedempt, maar de vierkante toren bewaard bleef. Volgens oorspronkelijke plannen zou het nieuwe kasteel een U-vormig gebouw worden, maar door het ontbreken van voldoende gelden werd de oostelijke vleugel geschrapt. Nicolaas Willems, die ongehuwd was, overleed in 1788 en vermaakte zijn bezittingen aan een dochter van zijn zus, barones Victoire de Hayme de Bomal, gehuwd met graaf Claude de Marchant d’Amsembourg.

Het kasteel is tot de dag van vandaag nog steeds in bezit van de familie. Een bekende bewoner van het kasteel was Max graaf de Marchant et d'Ansembourg, fractieleider van de NSB in de Tweede Kamer en Commissaris der Provincie Limburg onder de bezetting. Zijn weduwe Myriam von Fürstenberg bewoonde het kasteel tot aan haar dood in 2006. Op 17 februari 2007 overleed de vorige eigenaar van het kasteel, Lambert graaf de Marchant et d'Ansembourg plotseling op 74-jarige leeftijd tijdens een korte vakantie in het buitenland. Zijn dochter, Leila van Lidth de Jeude-gravin de Marchant et d'Ansembourg (geboren 1976), is de huidige eigenares.

Beschrijving van het kasteel

Het huidige kasteel is gebouwd in een tegen het neoclassicisme aanleunende variant van de barokarchitectuur, en is daarmee een belangrijk voorbeeld van de barokarchitectuur in het prinsbisdom Luik. Het kasteel is in de periode 1781-1784 met veel fantasie en grandeur gebouwd naar een ontwerp van de Luikse architect Barthélemy Digneffe[6] en heeft een L-vormig grondplan bestaande uit twee onderkelderde drielaagse vleugels. Op het buitenhoekpunt bevindt zich een oudere hoektoren uit omstreeks 1609, die tevens de verbinding vormt van de beide vleugels. De toren draagt een klokvormig dak, bekroond met een koepeltje en een piron. De okergeel geschilderde bakstenen gevels zijn voorzien van mergelstenen pilasters. De toegang tot het hoofdgebouw aan de achterzijde van het kasteel is via een, later toegevoegd, bordes met trap. Dit hoofdgebouw is zowel aan de voorzijde als aan de achterzijde voorzien van een fronton, ingewerkt in het dak.

Kasteel Amstenrade

Kasteel Rivieren is een van de vijf kastelen van de gemeente Voerendaal. De andere zijn kasteel Haeren, kasteel Cortenbach, kasteel Puth en kasteel Terworm. Dit laatste hoort overigens sinds een gemeentelijke herindeling bij de gemeente Heerlen.

Kasteel Rivieren staat gebouwd op het punt waar de Hoensbeek, de Geleenbeek en de Retersbeek samenvloeien. Het water van de Retersbeek bevoorraadt het water aan de grachten en vijvers rondom het complex.

De oudste vermelding van dit kasteel dateert van 1444, waarbij als eigenaar Ghysbert van der Vyeren wordt genoemd. Het geslacht van Rivieren wordt al eerder vermeld. Zo wordt een zekere Catharina van Rivieren vermeld als priorin van het klooster Norbertinessen te Sint Gerlach.

Naar alle waarschijnlijkheid werd het huidige kasteel gebouwd op de fundamenten van een ouder complex. In eerste instantie werd Kasteel Rivieren ook als klooster gebruikt. Het oudste deel van het kasteel is 16e-eeuws en had mogelijk twee hoektorens, waarvan er slechts nog één rest. Het kasteel is opgebouwd uit mergel. Uit dendrochronologisch onderzoek naar het houtwerk blijkt dat de kapconstructie dateert van rond 1538. Toen moet de uitbreiding van het kasteel in zuidelijke richting zijn gerealiseerd.

Na een tijd in bezit geweest te zijn van de familie Huyn van Amstenrade komt het via erfdeling in 1641 in bezit van de familie Eynatten. In 1686 verkocht de familie het adellijk huis, hof en goederen aan de Akense schepen en burgemeester Johan Albert von Schrieck.

Na groot onderhoud aan kasteel en hoeve in voornamelijk de eerste helft van de 18de eeuw door Franz Willem en Jan Jacob Willem von Schrieck, werd het kasteel rond 1780 wederom ingrijpend veranderd. Dit keer door eigenaar Karl Deodat von Fürth (1734-1803), die het kasteel in 1768 samen met zijn broer Johan Caspar erfde. Hij liet een nieuwe ingang maken aan de oostzijde, de hardstenen kloosterkozijnen werden aangebracht, de tuin rond de hoofdburcht en de brug over de gracht aan de oostzijde werden aangelegd.

Door huwelijk kwam het goed in 1910 in bezit van de grafelijke familie De Marchant et d’Ansembourg. Het werd na de tweede wereldoorlog als vijandelijk vermogen in beslag genomen, maar na korte tijd weer aan de eigenaars teruggegeven. Het kasteel was voor en na de oorlog als jeugdherberg in gebruik en na een restauratie in 1970 als meubelshowroom.

http://www.rijckheyt.nl/cultureel-erfgoed/rivieren-kasteel-klimmen


Kasteel Rivieren

Kasteel Puth is een kasteel en buitenplaats bij Voerendaal in Zuid-Limburg. Het kasteel is een rijksmonument. Kasteel Puth is een van de vier kastelen van Voerendaal en vormt samen met Kasteel Rivieren, kasteel Cortenbach en kasteel Haeren een landgoederenzone. Van oudsher behoorde ook Kasteel Terworm bij Voerendaal, maar dit ligt thans in de gemeente Heerlen.

Geschiedenis
Het huidige kasteel stamt deels uit de 16e, deels uit de 17e en 18e eeuw. Enkele kelders zijn mogelijk ouder. Het kasteel wordt al genoemd in documenten uit de 14e eeuw. Aan het landgoed was de titel "heer (of vrouwe) van Put" verbonden. Achtereenvolgens was het kasteel en de bijbehorende leengoederen in bezit van de families Van Putt (mogelijk afkomstig uit Puth), Van den Bongard (zie Kasteel De Bongard), Leeck (zie Kasteel Doenrade), Tz[i]evel (zie Kasteel Eyneburg en Sibberhuuske) en Dobbelsteyn (1565-1650).

Rond 1630 (1650?) was het goed zo zwaar belast met schulden dat het moest worden opgedeeld. Het kasteel, de watermolen en de landerijen kregen verschillende eigenaren, waardoor het moeilijk is aan te geven wie de titel heer van Puth droeg. Eigenaren waren onder andere de Akense koopman Nicolaas Rulands en Ignatius de Rougemont, raad en auditeur-generaal van het Spaanse leger. In 1728 werd het huis en de molen door de weduwe Ignatius de Rougemont en haar drie kinderen verkocht aan de gebroeders Jean Martin en Laurens Joseph de Hayme de Bomal (zie ook Kasteel Amstenrade), beiden kanunniken van het Kapittel van Sint-Servaas te Maastricht. Waarschijnlijk werd het hoofdgebouw in deze periode vernieuwd. Via deze familie vererfde het landgoed eind 18e eeuw aan de familie De Marchant et d'Ansembourg.

Het kasteel kwam in 1872 door het huwelijk van Franciscus Hubertus Ignatius Maria Graf zu Stolberg-Stolberg (1848-1912) met Marie Antoinette Frédérique Pauline Hubertine gravin de Marchant d'Ansembourg (1847-1922), in bezit van de adellijke familie Zu Stolberg-Stolberg. Hun zoon, Joseph Oscar Frans Anthonie Hubert Maria graaf zu Stolberg-Stolberg (1874-1956), was gehuwd met Maria Therese Philippa Anthonia Huberta Kettler (1890-1973), een nazaat van het Westfaalse adellijk geslacht Kettler. Kasteel Puth was in 1945 een van de 22 Limburgse kastelen en landgoederen die door de Nederlandse Staat als 'vijandelijk vermogen' werden geconfisqueerd. Pas eind 1956 werd de graaf, die inmiddels was overleden, 'ontvijand' en werd het bezit, samen met twee herenhoeven Steenenis en Wissengracht (in totaal ca. 177 ha), aan de familie geretourneerd. Wilhelm Josef Oskar Friedrich Leopold graaf zu Stolberg-Stolberg (1927-2011), in 1980 bij Koninklijk Besluit opgenomen in de Nederlandse adel, was tot 2007 de laatste adellijke eigenaar van het kasteel.

Vanaf 2001 was in de kasteelboerderij een biologisch landbouwbedrijf gevestigd. Het kasteel is in 2011 verkocht en is daarna geleidelijk gerestaureerd, waarbij met name de verzakte funderingen grote investeringen vergden. Anno 2016 wordt de monumentale westelijke schuur gerestaureerd.

Beschrijving

Hoofdgebouw

Het hoofdgebouw bestaat uit een min of meer rechthoekig landhuis, gebouwd in de stijl van de Luiks-Akense barok. De voorgevel aan de hofzijde is geheel 18e-eeuws en opgetrokken uit baksteen. De regelmatig in de gevel geplaatste vensters (1-3-1) zijn omlijst met hardsteen en van elkaar gescheiden door geblokte lisenen. De oostgevel lijkt qua architectuur het meest op de voorgevel; deze bestaat eveneens uit baksteen met een inzwenkende topgevel met speklagen. De andere gevels bevatten oudere delen uit de 16e eeuw en zijn opgetrokken uit Limburgse mergel. De laatgotische boogfries onder het dak van de westgevel dateert uit de 16e eeuw. De mansardekap gedekt met leisteen is 18e-eeuws. Het hoofdgebouw wordt omgeven door een brede gracht met een bakstenen boogbrug uit de 17e of 18e eeuw.

Van het interieur zijn een 18e-eeuws trappenhuis noemenswaardig, en enkele 18e- en vroeg-19e-eeuwse schouwen. De keldermuren zijn bekleed met wandtegels in blauw en oker.

Kasteel Puth

Sint-Jansgeleen (vroeger Heer Jans Geleen) is de historische locatie van een deels verdwenen kasteel tussen Geleen en Spaubeek, aan de noordrand van de gemeente Beek in de Nederlandse provincie Limburg. Van het in de jaren 1930 deels gesloopte kasteel zijn slechts de bijgebouwen bewaard gebleven.

Ligging

De overblijfselen van het vroegere Kasteel Sint-Jansgeleen bevinden zich iets ten noorden van Spaubeek. Het domein ligt buiten het dorp, maar wordt daarvan gescheiden door de A76. De resterende kasteelhoeve ligt met haar ingang aan de lokale weg naar Geleen, dicht bij de spoorlijn, die de haakse bocht in de Geleenbeek met een boog volgt, maar ter plekke het riviertje bijna raakt. Het domein vormt nu planologisch niet veel meer dan een overschotje, als een piekvormige noordelijke uitstulping van Spaubeek, behorend tot de gemeente Beek. Het is een lager gelegen, smal en driehoekig stuk niemandsland, dat aan de beek gelegen is en door haar wordt doorsneden, maar voor het bebouwd gedeelte in hoofdzaak ingeklemd tussen de autosnelweg en de spoorlijn. Wel heeft het gebied zijn landelijk karakter weten te behouden ondanks de verstedelijking van de naburige gemeenten Geleen en Beek.

Het leengoed omvatte meer dan 170 hectare grond en lag in een dal of vallei (een 'spalt' of 'spau') van de Geleenbeek, tussen Schimmert en Op-Geleen. Het lag aan de voet van de brede heuvel op de rechteroever, die via steile hellingen, bebost met dennen en eiken, verderop naar Sweikhuizen voert, om dan aan de noordzijde over te lopen in het bos van de Danikerberg, aan de oostkant van Geleen. Tussen dat heuvelplateau en het kasteel stroomde de visrijke Geleenbeek, voorzien van drie watermolens. In de directe omgeving liggen het Kasteel Terborgh en het Huis Ten Dijcken.

Naamgeving
Het domein ontleent zijn naam aan het voormalige huis of kasteel van Spaubeek, dat in de oudste bronnen wordt aangeduid als "dat huys tot Spaubeeck". In de vijftiende eeuw kreeg het kasteel de naam "Heer Jans Geleen". Die benaming verwijst naar de drie heren met de voornaam Jan, die in die tijd het kasteel bezaten. Eén van die heren was Jan II Rode van Opsinnich, die in 1476 heer van Spaubeek werd, en daarmee zijn vader (die ook Jan heette), opvolgde. Deze laatste was op zijn beurt de rechtsopvolger van zijn zwager, Jan van Werst. Aldus waren er vanaf het midden van de vijftiende eeuw achtereenvolgens drie heren met dezelfde voornaam Jan. De heerlijkheid stond vanaf de vijftiende eeuw bekend als huys ende hoef van Here Johans Geleen.

Toen de familie Huyn van Amstenrade het kasteel in bezit kreeg, liet zij de naam veranderen in "Sint-Jansgeleen". Zo liet Arnold Huyn van Amstenrade in 1601 bij het opmaken van zijn nieuwe leenregistratie reeds vastleggen, dat hij heer was van "den Huijse van Sint Jans Geleijn".[1] Mogelijk wilde de familie Huyn de herinnering aan de vorige eigenaars uitwissen. De naam Heer Jansgeleen bleef echter tijdens het hele ancien régime in gebruik. In een akte uit 1775 vinden we: "Het Casteel van Heer Jans Geleen met den voorhoff, waeraen sijn gehoorende ontrent vijff en vijfftig Bunders ackerland en ontrent drij en twintigh Bunders soo weijden als beemden neffens eenen Bosch ‘Den Vrouwen bosch’ genaemt alles in een stuck gelegen."[2]

Een alternatieve verklaring van deze naamsverandering is gebaseerd op het vermoeden dat er sprake is geweest van een fout in de voorloper van de Atlas van Blaeu (1645), waar de locatie vermeld wordt als S.Jans Gelen.[3] Het slot heette echter al generatieslang Heer Jansgeleen,[4], genoemd naar Jan II Rode van Opsinnich.

Ook in de 19e eeuw was de officiële aanduiding nog Huis Jansgeleen (Kuyper 1867). In onze tijd staan dus zowel het goed als de buurtschap, de Sint-Jansmolen en zelfs de tamelijk nabijgelegen voormalige Sint-Janskluis in Oud-Geleen (uit 1699, thans een kapel), uiteindelijk te boek met een verkeerde, a-historische naam.

Architect Jan Stuyt (1868-1934) maakte aan het begin van de 20e eeuw een ontwerp voor een tuinstad op een terrein nabij St-Jansgeleen. De wijk, die ook de naam Sint-Jansgeleen zou krijgen, werd nooit gebouwd.[5] De naam St.-Jansgeleen is later in de 20e eeuw overgenomen door een Geleens zorgcentrum, dat tot voor kort een halve kilometer noordelijker lag, in de uiterste zuidoostpunt van Geleen aan de weg naar Spaubeek. Het zorgcentrum is sinds 2001 iets noordelijker gevestigd aan de Lienaertsstraat, op de plaats waar vroeger de Geleense vestiging lag van het Maasland- of St.-Barbaraziekenhuis.

Bouwhistorie

Het kasteel Sint-Jansgeleen is ontstaan als “dat huys van Spaubeke”, waarvan de grondslagen vermoedelijk werden gelegd door Dirk II van Schinnen alias van Rode (Wijnandsrade) in het destijds meer omvattende gebied van Opgeleen (Geleen). Dirk II behoorde tot de familie Van Schinnen en was een nakomeling van de heren van Kasteel Terborgh. In het midden van de dertiende eeuw was deze familie van Schinnen gegoed in Schinnen, Spaubeek en Wijnandsrade, via welke laatste twee familietakken en hun opvolgers ook het na onenigheid verdeelde patronaatsrecht van de Sint-Dionysiuskerk overerfde. Aan “dat huys van Spaubeke” was een leenhof verbonden, dat misschien via de oude band tussen Schinnen en Sint-Jansgeleen als erfenis van de oude Heren van Schinnen afgesplitst is. Vonk (2009) geeft aan, dat het wellicht evengoed als zelfstandige instelling ontstaan kan zijn. Het leenhof van Spaubeek had veel goederen in Schinnen, waaronder goederen als Strijthagen, Stammen en Te Broeck. Feit is dat het huis van Spaubeek in een latere periode op zichzelf leenroerig blijkt te zijn aan het landsheerlijk leenhof van Valkenburg. Spaubeek maakte oorspronkelijk deel uit van de Valkenburgse hoofdbank Beek. Sinds 1557 behoort het tot de schepenbank van Geleen en wordt deel van de heerlijkheid Geleen en Spaubeek. Van toen af had het zelf lage en middelbare rechtspraak. Het huidige kasteel Sint-Jansgeleen dateert uit omstreeks 1567, blijkens ook het later herplaatste alliantiewapen (1571) boven de ingang van de voorhof. Het was een rechthoekig, twee verdiepingen hoog huis van mergel, met een noordelijke en een oostelijke vleugel die haaks op elkaar stonden, en was omgeven door diepe grachten en brede vijvers. Schrijnemakers (1985) geeft een nauwgezette omschrijving van het kasteelgebouw en zijn verval.

Kasteel Sint-Jansgeleen

Kasteel Doenrade ligt aan de rand van het gelijknamige dorp Doenrade (gemeente Beekdaelen) in Nederlands-Limburg. Het kasteel werd gebouwd rond 1117, het is een van de oudste kastelen van Limburg. In vroegere jaren was dit kasteel een slot met grachten eromheen. Het kasteel werd bewoond door belangrijke adellijke families. Zo rekende men het geslacht Brempt (1196) en Dobbelstein (1224) tot de oeradel.

Het adellijke geslacht van Brempt tot Doenrade

Omstreeks 1300 werd het kasteel bewoond door de familie van Dobbelstein tot Doenraedt. In de eerste helft van de 15e eeuw was het in bezit van Godart van Dobbelstein van Doenrade, hij was ambtenaar van Millen (1433) en stadhouder (1444) van de Keurkeulse Mankamer in Heerlen. In 1429 huwde zijn dochter Bela met Johan van Brempt genoemd Lieck, voogd van Heinsberg. Ze bleven wonen op de eerste verdieping van het ridderhuis Unterlieck. Op oudere leeftijd, pas in het jaar 1462, erfde Bela Dobbelstein kasteel Doenrade. Hiermee kwam Doenrade in bezit van de adellijke familie van Brempt tot Doenraedt die zich ook Van Lieck noemde. Steven van Brempt, ook wel oude Lieck genoemd, was de eerste van het geslacht die zich “van Brempt tot Doenrade” had genoemd. Hij was een kleinkind van Bela Dobbelstein.

In 1523 en 1539 is er sprake van een Krein van Lieck tot Doenrade. De familie Van Brempt bleef bezitter van kasteel Doenrade tot ca. 1700. Het wapen van Van Brempt, staat verwerkt op een plaat van het kasteel. Het familiewapen een drietal horizontale balken is boven de ingang ervan te zien.

De familie van Brempt genoemd Lieck (Leeck) van Doenrade en het Land van Valkenburg
De familie van Brempt had als lid van de ridderschap zitting in de Landdag. Dat was een gezamenlijke vergadering van adellijke ridders in het Land van Valkenburg. Naast het lidmaatschap van de Landdag waren ze tevens generaties lang voor het vrijheren riddergeslacht van Steithagen te Welten substituut-stadhouder van het Land van Valkenburg. Een aantal namen met jaartallen zijn: Johan Leeck van Doenrade (zoon van Steven van Brempt) 1558, Johan Steven van Brempt genaamd Leeck 1573, Jacob van Brempt genaamd Leeck 1546, Jacob van Brempt genaamd Leeck 1600.

De familie de Limpens en de stichting Jan de Limpens

In 1856 verhuist vanuit Sittard de kantonrechter en tevens burgemeester van Oirsbeek, Johan Lodewijk Christiaan de Limpens naar dit kasteel. Hij was geboren in 1793 te Doenrade en waarschijnlijk waren zijn ouders reeds de bezitters van dit kasteel. Hij huwde met barones Catharina Josephina Sophia van Guaita. Hij vermaakte in 1886 al zijn bezittingen aan een stichting, die heden nog bestaat: ”de weldadige stichting Jan de Limpens”. Deze stichting stelt zich tot doel arme mensen te helpen. Boeren die tegenslag hadden door ziekten onder het vee, konden bij deze stichting geld krijgen. Voor studerende kinderen kon men studiegeld krijgen (uitgezonderd degenen die voor arts of advocaat studeerden). De broer van Johan Lodewijk de Limpens, Carel Cornelius de Limpens was geestelijk gestoord. Beide waren de stichters van de Weldadige Stichting. Hij erfde van zijn broer het kasteel met inventaris en genoeg geld om verpleegd te worden. Ook hij vermaakte alles aan de stichting Jan de Limpens. Op 4 september 1893 was de tak van familie De Limpens uitgestorven.

De twintigste en eenentwintigste eeuw

Na de bewoners De Limpens heeft vanaf 1925 het kasteel dienstgedaan als nonnenklooster waar oude mannen werden verpleegd. Van 1960 tot 1969 is het kasteel in gebruik geweest als politieschool. Van 1978 tot 1985 is het kasteel in bezit geweest van de heer Motké, die er een meubelzaak exploiteerde onder de naam Elite Meubel. Vanaf 1985 heeft het kasteel nog twee jaar dienstgedaan als restaurant.

Het kasteel wordt ook wel "Doonderhuuske" genoemd, naar analogie van andere kleinere kastelen in de streek ten noorden van Brunssum (Sjilvenderhuuske in Schinveld, Etzelderhuuske in Etzenrade). Op deze kastelen werd sinds de Middeleeuwen rechtgesproken. Ze waren als "rechtbank" echter ondergeschikt aan de hogere instantie van de heren van Brunssum. Vandaar dat het kasteel in die plaats de naam Genhoes (Kasteel Op Gen Hoes) droeg, wat zoveel betekent als "hét huis bij uitstek". De gemeentenaam Onderbanken herinnert aan de "onderrechtbanken".

Van 1987 tot 1991 heeft Kasteel Doenrade leeggestaan. In 1991 is men begonnen met de verbouwing en renovatie van het kasteel. Op 1 mei 1993 is het kasteel geopend als Hotel & Restaurant Kasteel Doenrade.

Het huidige witgepleisterde kasteel is sinds de 16e eeuw ontstaan op de plaats van een ouder huis. Begin jaren 30 werden er aan het kasteel een vleugel en een toren toegevoegd, waardoor het zijn huidige vorm kreeg.

Kasteel Doenrade

Kasteel Haeren is een van de vijf kastelen in de Nederlandse gemeente Voerendaal. Het grotendeels achttiende-eeuwse kasteel was meer dan een eeuw in bezit van de familie Van Panhuys. Het kasteel is sinds 1967 een rijksmonument.

Geschiedenis

De oudste vermelding van kasteel Haeren dateert uit 1296. Het huidige kasteel kwam grotendeels tot stand na een grote brand in 1742, waarbij wellicht delen van een zeventiende-eeuwse voorganger behouden bleven. Mogelijk is het huidige kasteel de voorburcht van een ouder kasteel.

In 1770 kocht de Maastrichtse advocaat en bestuurder Willem Hendrik van Panhuys (1734-1808) kasteel Haeren van de toenmalige eigenaar, de Akens-Vaalser lakenfabrikant Johann Arnold von Clermont (1728-1795), die het waarschijnlijk niet lang in bezit heeft gehad. Van Panhuys liet het kasteel restaureren en besteedde veel aandacht aan de tuin in Franse stijl. Toen hij het landgoed kocht, waren er acht vijvers aanwezig: 'Backhuysvyver', 'Bollebergvyver', 'Broeckvyver', 'Dychvyver', 'Huysvyver', 'Nieuwe vyver langs de weg', 'T echelvyver' en 'Snoeckengraaft'. Deze liet hij grondig schoonmaken. In 1773 was er sprake van een 'nieuw vyvertje', dat hij waarschijnlijk zelf had aangelegd. Het kasteel was grotendeels omgeven door grachten. De oostelijke toegangsweg werd 'groote allee' genoemd. Voor het hoofdgebouw lag een geometrische siertuin met zes vakken en een centrale vijver (zie tekening). Aan de zuidzijde lag een tweede geometrische tuin, bestaande uit vier vakken. Beide tuinen waren geheel omgeven door water. In de loop van de negentiende eeuw is het ontwerp grotendeels verloren gegaan, waarschijnlijk door gebrek aan onderhoud.

De protestantse familie Van Panhuys zou 112 jaar eigenaar van het landgoed blijven. Naast Haeren bezaten ze in Voerendaal ook nog de hoeve Lindelauf (sinds 1770), de hoeve Ten Hove (1786) en de resten van het vervallen kasteel Dammerscheid (1810), naast een groot areaal aan landerijen. Na de dood van Willem Hendrik erfde zijn zoon jhr. Johan Cornelis van Panhuys (1766-1849) het landgoed. Deze was, evenals zijn vader, rentmeester of drossaard van Staats-Overmaas, en daarenboven lid van Gedeputeerde Staten van Limburg. Na zijn dood kwam het kasteel in handen van zijn zoon jhr. Eugène François Auguste van Panhuys (1811-1878). In 1882 werd het landgoed door diens kinderen verkocht aan de Maastrichtse advocaat Eugène van Oppen (1834-1885), de vader van de latere burgemeester Leopold van Oppen.

Het kasteel werd in de jaren tachtig en negentig van de twintigste eeuw gerestaureerd. Anno 2020 is het gebouw opgedeeld in appartementen, die particulier bewoond worden. Het kasteel is niet toegankelijk voor bezichtiging. Het omliggende landgoed en bos zijn wel openbaar toegankelijk.

Beschrijving
Het kasteel bestaat uit vier vleugels rondom een binnenplaats. Het woongedeelte bevindt zich in de oostvleugel, die tevens poortgebouw is. De rechterhelft van deze vleugel bezit kruiskozijnen van Naamse steen en muurankers die het jaartal 1743 vormen. Op de hoeken bevinden zich torenvormige paviljoens met mansardedaken. Boven de inrijpoort bevindt zich een fronton dat deels uit mergelsteen bestaat en waarin een wapensteen met het familiewapen Van Panhuys is aangebracht. De woonvleugel ziet uit op de slotgracht, die geen water meer bevat en deels overgroeid is.