Het huidige Martenastate is een 'jong' kasteeltje. In Koarnjum (Cornjum) wijst een monumentale poort, die ooit het gebouw heeft gesierd van de Staten van Friesland, de bezoeker de weg naar het oude stateterrein, dat in het voorjaar rijk is aan stinzenflora.

Helaas is de oude state in 1899 afgebroken. Evenmin als voor zoveel andere adellijke huizen, kon er toen voor dit omvangrijke gebouwencomplex met fraaie renaissance-onderdelen, een passende bestemming worden gevonden. De eerste vermelding van een stins op deze plaats dateert uit 1468, toen het hoofdelingengeslacht Martena er woonde. Later volgden de families Burmania en Vegelin van Claerbergen, die het gebouw hebben verfraaid. Zij omringden zich met kostbaarheden. Op de state hing een unieke collectie portretten, waaronder enkele van leden van het huis Oranje-Nassau.

Het huidige gebouw ('kasteeltje') is in neo-renaissance stijl met toren en wapens ontworpen in 1899 door architect W.C. de Groot uit Leeuwarden. Het staat op een omgracht terrein. Het park met oude lanen en een vijverpartij is, in tegenstelling tot het gebouw, vrij toegankelijk. Het terrein is rijk aan stinzenflora. Naast het complex ligt de oude familiebegraafplaats van de Vegelins.

De fraaie poort bij de ingang van het park, dateert uit 1620 en heeft niet altijd op deze plek gestaan. Ooit sierde deze poort het Landschapshuis te Leeuwarden naast de Kanselarij. In het Landschapshuis kwamen de Staten van Friesland in de 18e eeuw bijeen. Halverwege de 19e eeuw werd dit gebouw afgebroken en verhuisde de poort hierheen.

In 2010 is de oude tuinmanswoning verbouwd. In deze Túnmanswente is va nalles te vinden (zie links). Studenten zwaaien er de scepter. Naast Martenastate ligt een natuurcamping.

https://www.statenstinzen.nl/staten-en-stinzen/martenastate/

Het Martenastate

Account

by category

Login

Name

by region

Title

Name in English

Dekemastate of Dekema State is een state en museum in Jelsum in de Nederlandse provincie Friesland.

Geschiedenis
De woning werd genoemd naar de familie Dekema, die in de 16e eeuw in de state woonde. De laatste familie die in de state woonde, was de familie Van Wageningen, die er woonden van 1791 tot 1996. De noodzaak om ingrijpend te restaureren bracht de familie ertoe om het bezit over te dragen aan de Stichting Old Burger Weeshuis te Leeuwarden. Sinds enkele jaren is de state toegankelijk voor bezoekers en wordt zij niet meer bewoond.

Zoals met vele Friese states het geval is, is ook Dekema State gegroeid uit een eenvoudig vierkant, verdedigbaar stenen huis, een stins. Oorspronkelijk Fetza State genoemd, veranderde de naam in Camstra State toen in de 15e eeuw de familie Camstra er kwam wonen. Begin 16e eeuw huwde Reynsk van Camstra met Hette van Dekema. Ondanks de latere eigenaren, Unia, Doys, Houth en van Wageningen, heeft de state tot op heden de naam Dekema State behouden. In 1791 trouwde de erfgename Juliana Elisabeth Maria Houth met Gerardus van Wageningen uit Dordrecht. Door dit huwelijk kwam het huis aan de familie Van Wageningen, die er tot 1996 gewoond heeft. Nu is een stichting eigenaar. Als eerbetoon aan de familie Van Wageningen heeft de Vereniging van Vrienden en vriendinnen van Dekema State in het seizoen 2004 de inrichting van de state aangevuld met allerlei voorwerpen afkomstig van de familie Van Wageningen.

Museum
De state is ingericht "alsof de bewoners even weg zijn" en wel in de tijd van net voor de Tweede Wereldoorlog. Het museum toont alles wat deze denkbeeldige bewoners in de vertrekken neergelegd en neergezet zouden kunnen hebben. Voor de inrichting is gebruikgemaakt van schilderijen en meubels die van oudsher op Dekema State thuishoren en van voorwerpen die van elders afkomstig zijn, zoals o.a. een belangrijke bruikleen van het Fries Museum.

Tuinen
Rondom het gebouw ligt een klassieke tuin. Deze bestaat uit een ommuurde tuin, die voornamelijk als moestuin wordt gebruikt, en een parkachtig gedeelte. Hier zijn in het voorjaar veel stinsenplanten te bewonderen. Langs de oprijlaan groeit bostulp en knikkende vogelmelk. Verder komt er daslook, Italiaanse aronskelk en donkere ooievaarsbek voor.

Vanaf de 17e eeuw werden de tuinen steeds aangepast aan het veranderende modebeeld op tuingebied. De aanleg rond Dekema State was minder onderhevig aan modegrillen omdat de opbrengsten van de landerijen voorop stonden. De tuinen dienden voornamelijk om te voorzien in de eerste levensbehoeften van de bewoners. Toch zijn er op de Dekema State verschillende stijlen van tuinaanleg te herkennen. De tuin werd eenvoudig ingericht en aangeplant. Singels, boomgaard en een moestuin maakten het geheel compleet. Van 1702 tot 1706 zou J.G. Semler werkzaam zijn geweest bij Dekema State. Semler was hovenier van de stadhouder en verantwoordelijk voor het onderhoud van de Prinsentuin in Leeuwarden.

De Dekemastate

Het Poptaslot heeft de tand des tijds goed doorstaan. Wat omstreeks 1512 door de familie Heringa als stins gesticht werd, is nu nog altijd in dezelfde schoonheid te aanschouwen. Een eeuw lang wordt het huis bewoond door de Heringa’s, totdat de state door vererving in handen komt van het adellijke geslacht Van Eysinga. De Friese stins ondergaat in 1631 een modernisering die het vervolmaakt tot de vorm die wij tegenwoordig kennen.

Zowel de zandstenen schouwen als de fraai gedecoreerde keeftkast getuigen van de rijkdom die door de Van Eysinga’s werd aangebracht. In 1687 wordt dr. Henricus Popta de nieuwe eigenaar van de state. Het huis wordt hiermee voor het eerst in haar geschiedenis verkocht. De gegoede advocaat uit Leeuwarden zou het enkel als zomerverblijf gaan gebruiken. Toch is de unieke staat waarin het nog steeds verkeert volledig aan hèm toe te schrijven.

De nalatenschap van dr. Popta
Dr. Popta heeft op voorbeeldige wijze over zijn graf heen geregeerd. Hij stichtte niet alleen een nabijgelegen Vrouwengasthuis maar verzekerde met zijn erfstelling tevens het behoud van de state tot op de dag van vandaag. Ook het voorname Poptagestoelte in de kerk maakt deel uit van zijn erfenis. Zoals zijn testament plechtig voorschrijft wordt de stichting nog steeds beheerd door de vier voogden van het dr. Henricus Popta gasthuis.

Nieuwsgierig? Kijk bij Bezichtiging voor de mogelijkheden van een rondleiding.

Tuin
In 1735 maakte Valentijn Pommer een ontwerp voor een modelboomgaard als tuin van het Poptaslot. Tussen 1840 en 1845 werden de tuinen van het Poptaslot opnieuw aangelegd, dit keer in Friese landschapsstijl, naar een ontwerp van Lucas Pieters Roodbaard. De tuinaanleg is daarna weer gewijzigd en het Poptaslot kreeg nu een geometrische aangelegde tuin naar een ontwerp van Willem Cornelis de Groot.

https://poptaslot.nl/geschiedenis/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Poptaslot

Het Poptaslot

Stania State is een Friese state of stins in Oenkerk, een dorp in de gemeente Tietjerksteradeel. De state is gelegen in het Stania Park aan de Rengersweg (in dat gedeelte een afsplitsing van de N361). In Oenkerk is de Staniasingel naar deze state vernoemd. Stins en omgeving zijn opgenomen in het register van rijksmonumenten.

Een eerste slot dateert van het begin van de 16de eeuw en werd gebouwd in opdracht van Jeppe Stania. Het landgoed ging vervolgens over naar de families Van Heemstra, Van Haersma en De With. Na een brand die de residentie in 1813 volledig vernielde, werd in 1843 een nieuwe state gebouwd voor Theodorus Marius Theresius Looxma. De tuin werd aangelegd onder leiding van Lucas Pieters Roodbaard.

Aan het einde van de negentiende eeuw was de state de zomerresidentie van Wilco Julius van Welderen Rengers en zijn echtgenote Catharina Theresia Looxma, die in de winter in hun stadswoning in Leeuwarden verbleven.

De State deed in de twintigste eeuw vele jaren dienst als uithof van het Fries Museum, internaat van de landbouwpraktijkschool en jeugdherberg. Het gebouw is sinds 1977 eigendom van de gemeente en Staatsbosbeheer is eigenaar van het park. Er is een horecagelegenheid in het monument gevestigd. Het park grenst aan het natuurgebied Griekenland en Turkije.

Restaurant en hotel

De Stania State werd in de twintigste eeuw gebruikt als vestiging van het Fries Museum, als internaat van een landbouwpraktijkschool en als jeugdherberg. In 1977 kwam het gebouw in handen van de gemeente. Het landgoed werd eigendom van Staatsbosbeheer. De Stania State wordt tegenwoordig uitgebaat als restaurant en hotel. Bezoekers roemen de locatie van de stins: het is een mooie wandelplek.

https://www.absolutefacts.com/nl/stania-state-oenkerk.htm

https://nl.wikipedia.org/wiki/Stania_State

De Stania State

Bij een bezoek aan de Klinze vertelt het landgoed haar eigen geschiedenisverhaal door middel van alle schilderijen, karakteristieke wandbekleding en stenen versieringen op het plafond. Wij zijn erg trots op dit statige pand met al haar verhalen. Graag verwelkomen wij ook u op het landgoed. Wanneer u bent ingecheckt, uw bagage op de kamer heeft gezet en bent opgefrist geven wij graag een rondleiding door het pand. Hieronder kunt u alvast de geschiedenis van schitterende pand lezen.

Geschiedenis De Klinze
De oudste vermelding van het landgoed dateert uit 1567. Het pand heette destijds ‘Oppe Clincke’ en werd bewoond door Johannes van Heemstra en zijn vrouw Jantien Hendriksdr. Het landgoed werd ook wel Oppe Clincke heeft twee betekenissen. In de eerste plaats; gelegen op de top van een zandrug of heuvel in veenachtig/moerassig gebied. In dit geval klopt dit want het gebouw staat op een zandrug. De tweede betekenis; de mooiste plek, als je de bebouwing en bomen weg zou halen zou je  een geweldig uitzicht hebben.

In de loop van de 17de eeuw raakten de rijke burgers in de ban van het buitenleven. De hoge ambtenaren, stadsregenten en grote kooplieden zochten een fraai plekje niet al te ver van de stad waar ze een stins of een nieuw huis lieten bouwen. Tussen 1680 en 1687 werd het oude ‘Oppe Clincke’ afgebroken om er vervolgens een nieuw landhuis op te zetten. De opdrachtgevers waren de heer Hessel van Aysma en zijn vrouw Hester van Loo. Hessel van Aysma was een hoge commissaris en lid van de Raad van State en zijn vrouw kwam uit een rijke en machtige Leeuwarder regenten familie. Zij wilden op het mooiste punt van Aldtsjerk een fraai landhuis neerzetten met alles er op en er aan; een toren, een fraaie tuin en een schiphuis. De bouw van kwam echter boven de begroting waardoor ’T SLOT’ zo als de stins toen nog heette, werd doorverkocht aan de gefortuneerde, aan het Hof van Friesland verbonden rechter, de heer Hobbe Beardt van Sminia voor het bedrag van 9.649 goudgulden. Zo is de lange reeks Van Sminia begonnen in Aldtsjerk.

Het huis heette sinds die tijd De Klinse. De indrukwekkende oprijlaan is in 1722 zijn ontstaan. In oude stukken is te lezen dat in dit jaar ‘arbeyders tot oudtkerk’ in het voorjaar de oude reed hebben omgehakt en dat er tweehonderd ‘eiken pooten’ zijn gekocht en die in het voorjaar zijn geplant. Vele arbeiders uit Aldtsjerk moesten komen bouwen aan deze stins. In het voorjaar van 1723 is er geld betaald aan ‘de guardenier op reis na Utregt om de Beuckenbomen af te halen’. Naast de oprijlaan, achter de beukenhaag, liep het pad voor het gewone volk. Als de Jonkheer langskwam bogen de arbeiders hun hoofd en namen hun pet af. Tot 1966 zou het pand in bezit blijven van de adellijke familie Van Sminia.

Om het huis werd in 1834 een park aangelegd door de bekende tuinarchitect Lucas Pieter Roodbaert, met een vierarmige vijver. In de tuin bevinden zich ook een prieel en een oranjerie. Aan het einde van de negentiende eeuw werd het huis flink vergroot, maar de nieuwe vleugels werden niet lang daarna weer afgebroken. Latere eigenaren poogden het achttiende-eeuwse uiterlijk te herstellen. Vanaf 1988 fungeerde het landgoed als hotel en conferentieoord tot het najaar van 2015.

Een half jaar later besloten Dirk en Pauline van der Meulen van beddenspeciaalzaak Meulen&Baarsma het landgoed over te nemen. Zij zochten jarenlang naar een passende locatie om mensen te laten proefslapen op de beste bedden ter wereld. Deze locatie vonden zij in De Klinze. Vanaf september 2016 zal het landgoed worden omgedoopt in Sleepexperience De Klinze.


https://www.klinze.nl/historie/

De Klinze

Vijversburg is een historisch landgoed in de Nederlandse gemeente Tietjerksteradeel, gelegen ten zuiden van de rijksweg N355 ter hoogte van Zwartewegsend (nabij het dorp Tietjerk). Het bestaat uit een publiek toegankelijk park (ook bekend als het Bos van Ypey) rondom de villa Vijversburg en een (aan de noordzijde van de rijksweg gelegen) overtuin. Het landgoed (inclusief een bijbehorende woningcomplex aan de oostzijde) wordt beheerd door de stichting Op Toutenburg.

Historie

De villa Vijversburg met het omliggend park is aangelegd sedert 1844 door de arts Nicolaas Ypey (parknaam: Bos van Ypey). Zijn echtgenote Baudina Looxma was enig kind van de eigenaar van het landgoed, de koopman Age Looxma. Tevens werd in 1850 de oostelijk gelegen bouwval slot Toutenburg aangekocht en afgebroken. Na het overlijden in 1892 van hun enige en ongehuwde zoon (Age Looxma Ypey) werd bij zijn testament ('tot aandenken aan mijne moeder') de Stichting Op Toutenburg opgericht om het park en de villa te beheren. Op de plek van het voormalige slot werd een gasthuis gebouwd ten behoeve van behoeftige mensen uit de regio.

Wetenswaardigheden

Het park bestaat uit slingervijvers en -paden, een boomgaard, twee bruggen, een uitzichtsheuvel, een eiland, parkbos en een terrein met ooievaarsnest. (Ook in het historische park zijn talrijke ooievaarsnesten te vinden.)
Het park bevat beeldende kunst. In de overtuin staat het kunstwerk de Kelk van Rudi van de Wint.
Het terrein bevat een kluizenaarshut, een oranjerie, een theekoepel, een tuinhuis met grot, een volière, een rotstuin en een kruidentuin.
Op het terrein zijn enkele wandelroutes en een natuurpad uitgezet. In een glazen aanbouw kunnen tentoonstellingen, muziekuitvoeringen en semi-openluchtkerkdiensten plaatsvinden.
Tussen 2014 en 2017 is het terrein uitgebreid naar 30 ha., onder andere met een glazen aanbouw naar ontwerp van Junya Ishigami en Studio MAKS, en een terrein ontworpen door Piet Oudolf. Er is een extra entree gekomen vanuit recreatiegebied De Groene Ster

De Vijversburg

De Schierstins is een uit bakstenen opgetrokken woontoren in het Friese dorp Veenwouden , die uit het begin van de veertiende eeuw dateert. Het is de enige overgebleven middeleeuwse stins in Friesland.

Geschiedenis

De Schierstins in Veenwouden werd rond 1300 gebouwd, net als andere stinzen ter verdediging, voor een familie Idzengha, die de toren moet hebben overgedragen aan het nabijgelegen grote klooster Claerkamp bij Rinsumageest. Het pand komt voor in een bron uit 1439 als het Schira Monnika huse, genoemd naar de schiere ("grijze") habijten van de cisterciënzermonniken van Klaarkamp, van waaruit in de omgeving van Veenwouden turf werd gestoken. Later werd het gebouw bekend als de Schierstins (stins: "stenen woonhuis").

Na de reformatie werden kloostergoederen in beslag genomen. Dit gebeurde ook met de Schierstins: van 1580 tot 1609 was het pand in het bezit van de Staten van Friesland. Daarna kwam het in handen van particulieren, die het gebouw verschillende keren lieten uitbreiden. Rond 1814, toen de toenmalige burgemeester van Leeuwarden Thijs Feenstra eigenaar van de Schierstins werd, telde de toren twee aanbouwen en waren rond het complex een zomerhuis, een koetshuis (dat in de jaren zestig van de twintigste eeuw zou worden gesloopt), een boomgaard en een park aangelegd.

Aan het einde van de negentiende eeuw was de Schierstins echter zo vervallen, dat gesproken werd van sloop. Mede op initiatief van het Fries Genootschap werd het pand in 1906 gerestaureerd. Tot rond 1960 deed de Schierstins dienst als postkantoor. Nadat de gemeente Dantumadeel eigenaresse van het pand was geworden, volgde in het begin van de jaren zestig opnieuw een restauratie. Daarna werd de Schierstins eerst een museum (met een raads- en een trouwzaal) en later een cultureel centrum. In 1999 werd de bovenverdieping verbouwd tot expositieruimte.

Theun de Vrieskeamer

In 2000 werd in de Schierstins een Theun de Vrieskeamer ingericht, een kamer voor een permanente tentoonstelling over de in Veenwouden geboren schrijver Theun de Vries. De collectie, die beheerd wordt door het Theun de Vriesgenootschap, werd in 2008 aanzienlijk uitgebreid, toen een particulier zijn omvangrijke verzameling over De Vries aan het genootschap schonk.

De Schierstins

De Rinsma State is een landhuis in de Friese gemeente Dantumadeel. Het ligt tussen Driesum en Oostwoud in.

Geschiedenis

De Rinsma State is sinds de 19e eeuw een landhuis, maar in vroeger tijden hebben verschillende bouwwerken op dezelfde plaats gestaan die bekend stonden als de Rinsma State.

Het eerste gebouw, een echte stins, wordt genoemd in 1511 als "Riensma gued", eigenaar was Taco Buwinga. In 1664 werd de state op een kaart vermeld als "Buwinga". In 1745 kocht Fecco Dominus baron van Sytzama (1693-1755) de state met bijbehorend landgoed. Hij liet het huis in 1747 afbreken en op dezelfde plaats een nieuw huis bouwen.

Het huidige huis met de naam Rinsma State ontstond na een nieuwe herbouw in 1843, uitgevoerd in opdracht van Douwe Jan Vincent baron van Sytzama.

Wilhelmina Christina barones van Sytzama was de laatste bewoonster van het huis; ze woonde in Haarlem en gebruikte het huis als zomerhuis. Zij overleed in 1931 en liet het huis per testament na aan de Van Sytzama Stichting. In 1941 werd er een bejaardentehuis in gevestigd. In 1944 werd het middendeel van de state door meerdere bommen getroffen. Hierdoor brandde het hoofdgebouw uit. In 1947 werd dit deel van het pand herbouwd en werd het weer een bejaardentehuis.

Van 1971 tot 1999 was de Rinsma State het gemeentehuis van Dantumadeel. Daarna werd Dirk Scheringa eigenaar. Hij heeft het gebouw en de tuin volledig laten restaureren en renoveren. Zo is de tuin weer ingericht naar het originele ontwerp van Lucas Pieters Roodbaard uit 1843. In 2013 is de state verkocht aan een nieuwe, Russische eigenaar.

De Rinsma State

Deze State is rond 1640 ontstaan uit het Klooster de Olijfberg, dat uit de 13e eeuw stamt.

Mogelijk ter plaatse van het huidige pand werd in de 13e eeuw het Premonstratenser dubbel klooster, de Olijfberg, gesticht.
In 1580, na de reformatie, werd het klooster verlaten en kwam het in handen van de Staten van Friesland. Omstreeks 1640 werd het verkocht aan Sjouck van Fogelsangh.
Na de dood van Sjouck, komt de state in het bezit van haar 2 zoons Dirck van Fogelsangh en Pibo van Doma. Dirck van Fogelsangh woonde alleen zomers af en toe op de state. Hij was secretaris van Franekeradeel en kon niet (destijds meer dan een dagreis) ver van zijn werk verwijderd wonen. Van 1659 tot ca. 1664 werd de state bewoond door zijn zoon Hilarius (Hylke) van Fogelsangh en zijn vrouw Richtje van Rosema. Als Dirck in 1664 sterft wordt zijn broer Pibo van Doma de enige eigenaar. Hij woonde op Tadema State onder Kollum (dichter bij zijn werk) en heeft waarschijnlijk nooit echt op Fogelsangh State gewoond.

Het pand werd in 1666 als volgt omschreven: 'Zathe, state en landen Veenklooster genaamd, mitsgaders de groote nieuwe huizinge, toren, wijnhuis, put, poort, twee hovingen, bleekveld en gracht'.
Een op het huis aanwezige plattegrond uit 1668 geeft het een en ander weer. We kunnen derhalve aannemen dat in het midden van de 17e eeuw het kloostergebouw werd verbouwd; tijdens de restauratie in 1978 is echter gebleken dat geen muren van het kloostergebouw bij deze verbouwing zijn gehandhaafd. Tijdens de renovatie van 2002 bleek wel een deel van de fundamenten te bestaan uit kloostermoppen, maar er is niet duidelijk geworden of dit hergebruikte stenen zijn of dat dit werkelijk een deel van de oude fundering van het klooster betreft. De rechter zijgevel dateert nog grotendeels uit 1668. In dit metselwerk zijn nog duidelijk de ontlastingsbogen van de 17e-eeuwse kruiskozijnen herkenbaar.

Na de dood van Pibo van Doma in 1675, erft zijn dochter Catharina van Doma de state. Maar zowel zij als haar zoon Jacob van Rosema (1675 - 1721) ook nooit zelf de state bewoond. Op een tekening van Jacob Stellingwerf uit 1723 is nl. een uit het water opgetrokken bouwvallig huis te zien van twee verdiepingen met grote scheuren in de muren onder een schilddak waar pollen gras op groeien. Achter het huis bevindt zich een half ingestorte uitbouw.
Omstreeks 1730 werd het geheel opnieuw verbouwd tot een huis, bestaande uit drie woonlagen onder een hoge kap. In de rechterzijgevel is te zien dat bij deze verbouwing het 17e-eeuwse pand verdiept werd, waarbij deze gevel enkele meters werd verlengd. De nieuwe voorgevel werd voorzien van pilasters en een rijke kroonlijst met fronton. De ramen zullen van zeer kleine ruitjes voorzien geweest zijn, volgens de nog aanwezige binnenluiken wellicht verdeeld in veertig stuks. Mogelijk aan het eind van de 18e eeuw zijn deze ramen van grotere ruitjes voorzien met een verdeling van twintig stuks. Een op het huis aanwezige foto uit 1873 geeft deze toestand weer.
Van 1783 tot 1836 is Cecilia Johanna van Heemstra eigenaresse, maar zij moest het land uit vluchten tijdens de Franse bezetting. In 1810 (tot waarschijnlijk ca. 1825) woonden haar neef Willem Hendrik van Heemstra en zijn vrouw Johanna Balthasarina van Idsinga op de state.

In 1873 werd het pand ter gelegenheid van een bezoek van Koning Willem III gemoderniseerd. De voorgevel werd toen geheel gepleisterd, de kroonlijst en het fronton werden vervangen door een eenvoudige gootlijst, de kap werd drastisch verlaagd, de ramen werden van twee grote ruiten voorzien en voor de hoofdingang werd een stoep met bordes aangebracht. De vensters van de zolderverdieping werden vergroot terwijl de vensters van de hoofdverdieping naar beneden werden verschoven.

In de jaren 20 van de vorige eeuw werd de kap verhoogd, terwijl in de jaren 50 de ramen weer van kleine ruitjes werden voorzien met een verdeling welke nimmer aanwezig geweest is.
Het interieur verkeert nog in vrijwel originele staat. Op de hoofdverdieping bevindt zich thans een fraai betimmerde eetzaal en een tuinzaal uit 1873. Op de kelderverdieping bevinden zich de nodige dienstvertrekken. Rechts van het gebouw bevindt zich een in originele staat verkerende paardenstal.
Het park werd in het midden van de 19e eeuw waarschijnlijk naar ontwerp van de tuinarchitect L. P. Roodbaard aangelegd. Onder een van de heuvels bevindt zich een ijskelder, waarin het ijs bewaard bleef om zomers te kunnen gebruiken.
Het geheel is als uithof van het Fries Museum in gebruik. Het pand is derhalve voor een ieder toegankelijk waardoor men gelegenheid heeft een goede indruk te krijgen van een State.
Het geheel is thans eigendom van Kyra Livia barones van Harinxma thoe Slooten.

In Fogelsanghstate is nu als zelfstandig museum te bezoeken. In de State is te zien hoe een adellijke familie in de negentiende eeuw woonde. Veel van de negentiende-eeuwse inboedel is bewaard gebleven, evenals het koetshuis met koetsen.

http://www.stinseninfriesland.nl/FogelsanghState.htm


Fogelsanghstate

De Epemastate is een 17e-eeuwse state in het Friese dorp IJsbrechtum uit 1625. Hier woonden lange tijd verschillende grietmannen van Wymbritseradeel, onder anderen baron Sjuck van Burmania Rengers.

Historie

De oudste vermelding is uit 1449.

In dat jaar is Abba Sitter eigenaar van een boerderij en een stinswier (= een heuveltje waarop een verdedigbare toren heeft gestaan). Uit latere beschrijvingen maken we op dat het deels lijkt te gaan om een Herenboerderij, maar ook wel een versterkt huis, omdat er ook een poort wordt genoemd. Wellicht had het huis de traditionele L-vormige plattegrond met in de hoek een toren.
In 1564/1565 koopt een zekere Anne Pietersdr., weduwe van Allaerd Andreasz. Jongma een deel van de landerijen en krijgt zij de helft van een huissteed, tuin en stinswier "in Epingaguedt toe Ysbrechtum" in de eigendom. Na 1566 slaagt zij er in ook de rest van het Epingaguedt te kopen.
Met deze aankoop komt het goed in eigendom van de familie Jongma, die echter met de dood van Pieter Pieters Jongma in 1620 uitsterft. Het huis vererft dan op zijn neef Idts Idtsz van Albada (die een zoon is van zijn zus Rieme Pieters Jongma). Deze Ids moet vrijwel zeker de bouwheer van Epema State zijn, want in de tuin van Epema State zijn nog fragmenten aanwezig van een natuurstenen fries met langgerekte fabeldieren zoals die ook te Sneek bij de bouw van het Albada Huis zijn gebruikt.
In 1651 wordt het huis gekocht door Doeke Martena van Burmania, grietman van Wymbritseradeel, die later ook eigenaar is van o.a. Camminghahuis te Franeker en Camstra State te Firdgum.
Door Doeke Martena is de state mogelijk in 1652 verbouwd en heeft hij het nog aanwezige poortgebouw laten bouwen. In de gevel van het poortgebouw bevindt zich namelijk een steen met de wapens van Burmania en Juckema. Volgens een in het Friesch museum bewaard gebleven tekening van J. Stellingwerf uit 1723 bestaat het pand uit een voor- en een achterhuis. Het voorhuis bestond uit een souterrain, een hoofdverdieping met twee kamers gescheiden door een hal en een zolder met enkele vertrekken, getuige de kleine vensters en de vlaamse gevel. De vensters waren van kruiskozijnen voorzien.

Terweerszijde stonden reeds enkele bijgebouwen. Volgens een tekening van L. Munster uit 1822 was de vlaamse gevel i.p.v. een trap van een klok voorzien en waren de vensters van schuiframen met een kleine roedeverdeling voorzien.
In 1825 is het pand drastisch verbouwd. Het 17e- en 18e-eeuwse aspect verdwijnt geheel. De zolderverdieping wordt verhoogd. De vlaamse gevel verdwijnt. Alle vensters worden van empire-ramen voorzien (zie tekening door A. Martin, 1878).
Enkele bijgebouwen zijn inmiddels verdwenen. Circa 1880 liet de toenmalige bewoner een grote koepel op het dak plaatsen, die echter snel moest worden afgebroken, daar het huis deze last niet kon dragen. Hiervan is nog een foto bewaard gebleven.
In 1894 is het pand zowel in- als uitwendig in neo-renaissance stijl verbouwd. Hierbij werden de voor- en zijgevels met een rode steen ommetseld en werden wederom kruiskozijnen aangebracht. Bij deze verbouwing zijn inwendig vele oude betimmeringen verloren gegaan.

Sinds 1652 hangen in het huis een fraai portret van Oerrolt van Camminga Anno 1552, gesigneerd door Adraan van Cronenburgh en het eerste levensgroot geschilderde portret door Wybrand de Geest, Oerrolt van Juckema voorstellend, kleinzoon van de eerste en schoonvader van Doeke van Burmania. In het koor van de N.H. kerk bevindt zich een omstreeks 1690 aangebracht zandstenen grafmonument van Doeke van Burmania en zijn vrouw, vervaardigd door de beeldhouwer Tjeerd Forstenbergh. Tevens hangen in de kerk nog twee rouwborden van het echtpaar Rengers-van Welderen uit circa 1780. Het huis ligt op een ruim omgracht terrein. Buiten de gracht zijn nog oude contouren van een stijltuin a Ia Marot van omstreeks 1700 herkenbaar.
Na drie generaties Burmania, volgden via de vrouwelijke lijn in 1746 zeven generaties Rengers (vanaf 1806 van Welderen Rengers). Thans is het eigendom van Jonkheer en mevrouw van Eysinga die vele gegevens voor de bovenstaande beschrijving hebben verstrekt.

Tuin

De tuin rond het huis is een ontwerp van Lucas Pieters Roodbaard uit 1825. Het is een park in de Engelse landschapsstijl. In de loop van de twintigste eeuw heeft het park sterk het karakter van een bos gekregen. Rond het begin van de 21e eeuw probeerde de eigenaar van het het huis het park in fasen weer te herstellen. Er groeien diverse stinsenplanten. In het voorjaar groeit er massaal boeren- en bonte krokus. Ook groeien er sneeuwklokjes en gele anemoon. Het park wordt aan de zuidzijde begrensd door de A7.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Epemastate

http://www.stinseninfriesland.nl/EpemaState.htm


