Het Groot Kasteel is een 14e-eeuws kasteel bij de plaats Deurne, in de Nederlandse provincie Noord-Brabant
Het Groot Kasteel is een 14e-eeuws kasteel bij de plaats Deurne, in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Sinds 1944 is het een ruïne met geconsolideerde muurresten.
Ligging en eigendomsgeschiedenis
Het kasteel, gelegen aan het Haageind te Deurne in het beekdal van de Vlier, werd vóór 1397 gebouwd, waarschijnlijk door een telg uit het geslacht Van Doerne. Het werd in genoemd jaar een leengoed van de hertogen van Brabant.
In 1397 werd het Huis te Deurne bezeten en bewoond door Gevard van Doerne, edelman en gedurende korte tijd pandheer van de hertog(in) van Brabant van de hoge jurisdictie. Hij wordt echter niet als heer van Deurne beschouwd; die eer ligt bij zijn gelijknamige achterneef Gevard van Doerne, bewoner van het Klein Kasteel en leenman van de lage jurisdictie, welke jurisdictie je de status van heer van een heerlijkheid bezorgde.
Het Groot Kasteel was in de 15e eeuw slechts een edelmanswoning. De eigenaren, de familie Van Doerne, bewoonden het kasteel, dat toen nog Huis te Deurne werd genoemd, slechts weinig. Zij hadden veelal in andere gebieden voorname functies, in elk geval niet in Deurne zelf. Begin 16e eeuw kocht de rijke adellijke eigenaar van het Groot Kasteel, Everard van Doerne, zowel de heerlijkheid (lage jurisdictie) als het Klein Kasteel van de familie Taye.
Pas toen werd het Groot Kasteel ofwel Nieuw Kasteel de residentie van de heerlijkheid, doordat de oudste zoon en beoogd opvolger van Everard meer zag in het Groot Kasteel als residentie, dan het quaet en ongevallig Klein Kasteel. Beweringen van H.N. Ouwerling hebben ervoor gezorgd dat in veel toeristische brochures, handboeken over Brabantse kastelen en onderzoeksrapporten ten behoeve van cultuurhistorische beleidsplannen tot op heden het foutieve jaartal 1462 staat vermeld. Soms wordt daar ook een verkeerde bouwheer aan gekoppeld, bijvoorbeeld Iwan de Moll, die destijds als heer van Deurne echter het Klein Kasteel bewoonde. Archiefonderzoek in 2003, een jaar later gepubliceerd, toonde echter onomstotelijk aan dat het Groot Kasteel minstens 65 jaar ouder moet zijn en aan het geslacht Van Doerne toebehoorde.
Rijke burgers
Vóór 1519 waren de eigenaren van het Groot Kasteel rijke burgers, maar geen heren van Deurne. De heren van Deurne stamden uit een andere tak van de Van Doerne's en woonden op het Klein Kasteel. In 1519 kocht Everaert van Doerne (zoon van Hendrick, en bewoner van het Groot Kasteel) de heerlijkheid en het rond 1370 gebouwde Klein Kasteel, waarmee hij heer van Deurne werd, en de twee kastelen èn de macht in Deurne in één hand verenigd waren. Het Groot Kasteel zou vervolgens residentie van de heer van Deurne worden, terwijl het Klein Kasteel verhuurd en later verkocht werd.
Achter de afgebroken muren kwamen originele, gotische muren tevoorschijn
Eerste verbouwingen
In de loop van de 16e eeuw is aan het Groot Kasteel de vierkante hoektoren (op de plaats van de wc-container) aangebouwd. Rogier van Leefdael (1617-1699), heer van Deurne van 1651 tot 1699, vergrootte het kasteel in de jaren 1653-1660 naar het oosten (straatzijde) en zuiden. Tevens voorzag hij het Dinghuis van stenen muren. De lage muren van het Kasteel aan de zijde van het Haageind zijn, evenals de stenen van het Dinghuis en die van de pilaren op de brug, zwart en daardoor nu nog te onderscheiden van het oudste deel van het Kasteel. Van Leefdael liet ook een poortgebouw bouwen aan de straatzijde ten noorden van het kasteel. Via deze poort verkreeg men over een brug toegang tot het kasteelgebied en de ingang aan de westzijde (zijde park). Van dit poortgebouw zijn in 1998 bij de aanleg van een bergbezinkbassin de fundamenten terug gevonden.
Interieur
Wat betreft het interieur telde het kasteel twee verdiepingen met een zolder alsmede een onderbouwde kelder. De woonvertrekken lagen voornamelijk op de eerste en tweede verdieping. Binnenkomend aan de westzijde kwam men in een hal met links (noordzijde) drie keldervertrekken, zogenaamde ton- en kruisgewelven (o.a. huidige bier- en friskelders), rechts dienstvertrekken, keuken- en provisieruimten. Recht vooruit begon een brede en zware eikenhouten trap naar boven.
Kasteeltuin
De kasteeltuin werd in de huidige vorm rond 1810 aangelegd onder het bewind van Theodorus baron de Smeth (1779-1859) in de Engelse landschapsstijl. Deze stijl voerde hij ook door in zijn landgoed Sonsbeek, tegenwoordig het stadspark van Arnhem, dat hij van 1806 tot 1821 in eigendom had.
Ruïne
In de avond van 24 september 1944 omstreeks 18.00 uur werd het Groot Kasteel van Deurne tijdens de bevrijding door oorlogshandelingen van de geallieerden in puin geschoten en tot een ruïne vervormd. Burgemeester Roefs vatte eind 1947 het plan op om de overblijfselen van het kasteel, het dinghuis, de kasteelboerderij ten noorden van de kasteeltuin en de kasteeltuin aan te kopen. Hij wilde voorkomen dat het complex in particuliere handen overging zoals dat al met het Klein Kasteel was gebeurd. De raad stemde spoedig in met de aankoop van het geheel, ruim acht hectare groot, voor de som van f 60.300,- . De laatste heer van Deurne, Theodore baron de Smeth (1919-1988), verhuisde naar het Gooi, en overleed later in Tanneron (Frankrijk).
https://nl.wikipedia.org/wiki/Groot_Kasteel
https://www.walhalla-deurne.nl/kasteel
Free
Free
Free
Free
The city park of Arnhem
mail@walhalla-deurne.nl
Ruins of the Castle