Het grondgebied van Spiere, voor het eerst genoemd in 1105, was versnipperd over verschillende heerlijkheden waaronder het Opperhof van Spiere (la Haute Cour d’Espierres) , dat onder het Graafschap Vlaanderen viel, en het Nederhof (la Basse Cour d’Espierres) dat bij Doornik behoorde. In de 16de eeuw hoorden beide heerlijkheden bij toe aan de familie Gruuthuuse. Wegens de grote schulden van Catharina van Brugge, vrouw van Gruuthuuse, werden ondermeer het Opperhof en het Nederhof verkocht aan Maximiliaan van Oignies, heer van Beaurepaire. In 1717 kon Nicolaas Delfosse het Nederhof door koop verwerven. In 1767 verkocht Frans-Ferdinand de Lannoy zijn heerlijkheid Opperhof aan Bruno August Delfosse.. Hierdoor werden beide heerlijkheden weer in één hand verenigd en werd een einde gesteld aan de twist tussen de heren van Spiere-Doornikse en Spiere-Vlaanderen Over deze kwestie werd sinds 1732 een proces gevoerd voor de Raad van Vlaanderen.

Het kasteel

Het oude versterkte kasteel uit de 14de eeuw werd in 1477 vernield door de Fransen tijdens de oorlog tegen de hertog van Bourgondië. Alleen de mote, “cave aux diables”, getuigt nog van deze tijd en bevindt zich in het bos achter het kasteel. Onder de mote bestaat nog een ruime kelder met een wel bewaard gewelf gebouwd in Doornikse Moëllons. Het huidige kasteel, werd gebouwd in 1710 door Nicolaas del Fosse et d’Espierres, Hij kreeg in 1720 de toelating van keizer Karel VI om de titel baron del Fosse et d’Espierres te voeren. Sindsdien werd het altijd bewoond door zijn afstammelingen. August-Felix-Frans-Ghislenus Delfosse was de laatste heer van Spiere.


https://www.spiere-helkijn.be/kasteel-van-spiere

Kasteel van Spiere

Account

by category

Login

Name

by region

Title

Name in English

Zogenaamd "Kasteel 't Hooghe" en park. Beschermd als monument bij M.B. van 28.05.2003. Op het onbebouwd perceel wordt volgens de mutatieschets van 1844 een "kasteel" gebouwd, door F. Goethals-Delevigne; E. Van Hoonacker vermeldt als bouwdatum 1835. Volgens P. Debrabandere krijgt weduwe F. Goethals-Delevigne in 1884 de bouwvergunning voor het veranderen van de gevels van haar eigendom. Pas op de mutatieschets van 1958 worden de twee bow windows en het overluifeld terras toegevoegd. In 1962 toevoeging van aanbouwen ten oosten van het kasteel; het gebouw wordt dan omschreven als een recreatiehuis. Op de plaats van rozentuin in 18-19de eeuw molen, het z.g. "Stampkot", nog aangeduid op het primitief kadasterplan.

In oorsprong landhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder schilddak; sober middenrisaliet van drie traveeën onder driehoekig fronton. Rechthoekige vensters en één rondbogige deuropening, cf. prentbriefkaart.

Heden onderkelderd landhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder leien mansardedak met dakkapellen, op houten kroonlijst. Geschilderde en bepleisterde lijstgevel met aanduiding van hoekblokken. Arduin voor o.m. sokkel, bordestrappen, doorgetrokken lekdrempels en waterlijsten. Middenrisaliet van drie traveeën. Ter hoogte van het middenrisaliet brede bordestrap met sokkels voorzien van gepolychromeerde, liggende sfinxen; links en rechts bow window. Het middenrisaliet wordt geritmeerd door pilasters met Dorisch kapiteel op de begane grond en Ionisch kapiteel op de bovenverdieping waarop het hoofdgestel rust. Over de breedte van het risaliet balkon met ijzeren hek. De drie centrale dakkapellen zijn gevat in de boven de kroonlijst doorgetrokken gevel. Op de begane grond rondbogige deurvensters (T-model), en korfbogige schuiframen in de bow windows; rechthoekige deurvensters op de bovenverdieping (houten T-model). Geriemde omlijsting voor de rechthoekige bovenvensters. Op achtergevel brede bordestrap die uitgeeft op verhoogd terras -ter hoogte van de drie centrale traveeën- onder luifel met sierlijke lamberkijn en rustend op gietijzeren zuilen.

Interieur. De kelder omvat o.m. ruimten met graatgewelven en met tongewelven. Opmerkelijk is de lambrisering met geglazuurde tegels met een leeuw in reliëf. Behouden lift uit het begin van de 20ste eeuw. Tevens dienstlift. Op de begane grond ten zuiden gang met marmeren vloer. Links en rechts zalen me later toegevoegde bow window en enkele empire-elementen. De middenzaal in eclectische stijl met o.m. empire-elementen behoudt een opmerkelijke aankleding van de wanden: lambrisering waarboven panelen met siermotieven en medaillons met geschilderde taferelen met vogels. Vleugeldeuren bekroond met supraporta verfraaid met bladmotieven. Deurpanelen verfraaid met urnen, lauriertakken en medaillons. Plafond op consoles, fries met rankwerk en menselijk gezicht; grote centrale rozet.

Het park rond het kasteel was oorspronkelijk aangelegd volgens de principes van de Engelse landschapsstijl. Tijdens de heraanleg van het park in het begin van de 20ste eeuw, werd de belevingswaarde van het park vanuit het kasteel terug centraal gesteld. De vista vanuit het kasteel zelf is dan ook bijzonder imposant en wordt vooral geleid door de inplanting van de verschillende boomgroepen. Vanaf het noordelijk bordes van het kasteel kijkt men uit over een brede schelpvormige gazonpartij die overgaat in de dieper gelegen vijver. Gazon en vijver vormen het centrale open geheel dat voorheen volledig omsloten was door een groene gordel met een aantal opvallende parkbomen en bomengroepen tussen het open centrale deel en de groene buitenwanden van het park. Een onverhard wandeltracé biedt een gevarieerde beleving tussen open en gesloten elementen van het park, gazon, solitaire bomen, de vijver en de verschillende bosschages die de buitenrand van het park afsluiten. Ten oosten van de vijver dekt een lichte verhevenheid een ijskelder af, die thans is ingericht als vleermuizenkelder en waarvan de ingang voorheen bezet was met natuursteenblokken. In de onmiddellijke omgeving van het kasteel ondersteunen enkele parkbomen het brede perspectief op de centrale open ruimte. Uitblinker hier is een nog vrij imposante, weliswaar behandelde iep (Ulmus sp.), die ondanks alles blijkbaar de iepenziekte heeft doorstaan. Voorts enkele variëteiten van esdoorn (Acer sp.), een Parrotia persica, een varenbeuk (Fagus sylvatica heterophylla complex), een Japanse noteboom (Ginkgo biloba). Tussen de ijskelder en het kasteel vinden we enkele zeer oude groene beuken en eiken. Tussen drie haagbeuken blijft enkel de sokkel over van een vroeger beeld. In het linker parkdeel resteert nog een deel van de aanleg van het voormalig wandelpark van de 19de-eeuwse aanleg, met verschillende bosquets met aucuba, hulst en taxus in de onderbegroeiing. Langs de oostzijde sluit een restant van de oude beukenhaag het park af. De betegeling rond het kasteel werd aangepast, waarbij de plantvakken naast de bordestrappen tevens met verharding werden opgevuld. Ten zuiden van het kasteel is thans het West-Vlaamse Rozarium ingericht door het Provinciaal Tuinbouwkomitee.




https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/59464

Kasteel 't Hooghe

Het Beukenhof van Vichte is een park met kasteel.

Midden in het park prijkt een neo-renaissancistisch kasteel uit 1876, dat burgemeester Karel Vlieghe in opdracht liet bouwen. Naast de kasteelwoning staat een portiers- en een hovenierswoning. Op het domein bevinden zich verder ook ruime magazijnen en paardenstallen die nu worden gebruikt door jeugdbewegingen uit Vichte (KSA en VKSJ). Na de dood van Karel Vlieghe kocht Gustaaf Moreels, de toenmalige echtgenoot van Vlieghes nicht, het kasteel uit de nalatenschap. Moreels’ dochter liet de eigendom na aan haar dochter, die het op haar beurt dan weer aan het gemeentebestuur van Vichte verkocht. In 1973 valt dit 2,5 ha grote domein – op voorstel van de cultuurraad – onder de bevoegdheid van de Vichtse gemeenteraad. Sindsdien is het domein publiek gemeenschapsgoed. Eind 2005 zorgde een samenwerking tussen het gemeentebestuur en private partners voor een grondige restauratie van het kasteel en werd er een bistro/tea-room in ondergebracht.

Beukenhof Vichte

Gaverkasteel is de benaming voor het kasteel in de Belgische gemeente Deerlijk dat zich bevindt in het sport- en recreatieoord Gaverdomein. Deze benaming is afgeleid van een gebied met vochtige weilanden enige kilometers ten westen van het kasteeldomein, de Gavers (nu natuurgebied De Gavers).

Geschiedenis

In de eerste helft van de 18de eeuw stond hier al een herenboerderij 't Goed ter Plancken. Deze werd begin 19de eeuw ook gebruikt als een schapenhoeve. Rond deze periode kwam de boerderij in handen van de vermogende familie Vercruysse; jonkheer Astère Vercruysse de Solart liet ze op het einde van de 19de eeuw verbouwen tot een kasteel, een zomerverblijf voor hemzelf en zijn gezin.

In de hal prijkt in een brandvenster het wapen van de heer Vercruysse de Solart. Dit wapen bestaat uit een azuren schild met een zilveren tandwiel en 21 gouden kruisjes. De kerkspreuk is: Sub Cruce Labor.

Langs de wanden zijn in bas-reliëf figuren afgebeeld uit de Griekse en de Romeinse tijd. In de eetzaal is er een houten schouw gemaakt van oude kerkmeubelen afkomstig uit de kerk van Ruien. Boven de schouw hangt een koperen kruis met daaronder ook in koper het adellijk wapen gedateerd 1922. Onder de haard is er een tafereel uit het evangelie afgebeeld: Jezus aan de Jacobsbron en de Samaritaanse vrouw. In de vensters staan de wapenschilden van Deerlijk, West- en Oost-Vlaanderen en Henegouwen (woonplaatsen van de familie. Henegouwen, omdat ook het kasteel Méaulne in Celles in hun bezit was). In een ander venster wordt een vrouw met een tandwiel in de ene en een schaal in de andere hand afgebeeld. Deze figuur is omrand met vogels en fruit.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het kasteel opgeëist door Duitse officieren die veel kostbaar meubilair naar Duitsland lieten overbrengen. In 1921 overleed Astère Vercruysse. Het jaar daarop lieten de erfgenamen het interieur van het kasteel restaureren door de bekende Kortrijkse firma Kunstwerkstede Gebroeders De Coene N.V..

Rond 1930 werd het kasteel verkocht. De nieuwe eigenaar en enkele kompanen werden in 1932 gearresteerd omdat ze er heimelijk alcohol stookten en smokkelden. Wat later wisselde het kasteel terug van eigenaar om in 1956 samen met wat aangrenzende gronden aangekocht te worden door de gemeente Deerlijk. In 1957 ontstond in de tuinen van het kasteel het ontspanningsoord Het Gaverkasteel, uitgebreid in 1962. Het omvatte onder meer tennisvelden. In 1971 kwam er een sporthal (met veel later een tweede sporthal) en in 1974 een overdekt zwembad op het domein. In 1991 werd het terrein nog eens vergroot door de aankoop van meer gronden en het heet nu officieel Gaverdomein. Het wordt begrensd door de Vercruysse de Solartstraat, de Schragenstraat, de Stationsstraat en de Ring.

Sinds decennia is het oude koetshuis annex paardenstal in gebruik als restaurant en brasserie. Aan de muren van de sterk verbouwde paardenstal is nog de datum 1772 in ijzeren cijfers te zien. Het kasteel zelf biedt nu onderdak aan het Sociaal Huis en het OCMW.

Het kasteel werd lange tijd aan het oog onttrokken door hoge bomen in de tuinen en omdat het wat afgelegen stond van de weg.



Gaverkasteel

Anvaing Castle or Château de Lannoy is a historic residence in the village of Anvaing in the municipality of Frasnes-lez-Anvaing, province of Hainaut, in Belgium.

The site of the Château d'Anvaing has been occupied by a castle since the time of the First Crusade. The first known reference dates from 1127. There is little documentation of the buildings on the site however until the reconstructions of 1561 and 1800. The owners were apparently the Roubaix family, judging from the arms on an early part of the building, and later the de Lannoy family whose descendants still own it. Stéphanie de Lannoy, Hereditary Grand Duchess of Luxembourg, grew up in the castle.

The castle is chiefly notable as the place in which the Belgian capitulation was signed on 28 May 1940, during the Battle of the Lys. At the time, it served as the headquarters of the German 6th Army. The Belgian plenipotentiaries arrived at the castle at 9:35 am. Shortly afterwards, General Olivier Derousseaux and Commandant Liagre were received by General Walther von Reichenau and Major-General Friedrich Paulus. Discussions took place in the dining room. At 10:00 am, the surrender became effective. The document was read and signed. In celebration, a German officer fired a gunshot into the ceiling which is still present.

Anvaing Castle

Kasteel opgetrokken in 1847 door architect François Coppens (Brussel). In groot park met vijver gelegen en in een neoclassicistische- en neo-renaissancestijl gebouwd in opdracht van Baron August Pycke de Peteghem, naar verluidt met gelden uit de erfenis van Clemmen (+ 1841) uit Gent. Gelegen op circa 300 meter van "'t Oud Kasteel" (zie Scheldestraat nummer 4). Omliggend domein voor 1980 gedeeltelijk aangelegd als golfterrein voor de "Golf en Countryclub" met uitbreidingen begin 1990.

Volledig onderkelderde rechthoekige constructie met souterrain en twee bouwlagen van bak- en natuursteen onder leien bedaking; geïnspireerd op Franse bak- en zandsteenarchitectuur uit de 16de tot 17de eeuw. Voorgevel rijker uitgewerkt dan gelijkaardige achtergevel. Middenpartij onder hoog schilddak, vier hoeken geaccentueerd door pseudotorens onder piramidebedaking. Gekorniste kroonlijst, centrale ingang met latere monumentale trap naar verhoogde begane grond. Middenrisaliet van drie traveeën met superpositie van Ionische en Korinthische zuilen. Portiektravee met drie rondboogdeuren met sluitstenen en imposten en medaillons in de zwikken. Bovenvensters in geprofileerde omlijsting, alternerend bekroond met driehoekig of gebroken fronton. Dakverdieping onder uitstekende lagere en gebroken fronton met centraal zandstenen wapenschild. Voorts rechthoekige muuropeningen. Soberder opgevatte achtergevel.


https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/28211

Nieuw Kasteel van Petegem

Le château d'Antoing, sis sur la rive droite de l'Escaut, à 6 kilomètres au sud de Tournai et au cœur de la ville d'Antoing (Région wallonne de Belgique), est un château dont les origines remontent au xiie siècle. Entièrement rebâti en style néogothique au xixe siècle, il est depuis plusieurs générations une des résidences de la famille des princes de Ligne. Classé au patrimoine de Wallonie depuis 1949, le château n'est accessible aux visiteurs que lors de visites organisées par la ville d’Antoing.

Un château au cours des âges

Point névralgique, Antoing offrait aux seigneurs du "trou d'Antoing" une vue imprenable sur la plaine allant de Tournai à Mons et dont les terres descendaient jusqu'à l'Escaut. Le parc actuel domine toujours ce cours d'eau. C’est au xe siècle qu’apparaît la première trace d’une motte castrale à Antoing. Ce n’était qu’un retranchement entouré d’une palissade, destiné à la défense du pays et à servir de refuge aux habitants en cas de danger. Inspiré des camps romains, ce « château » primitif était sans doute modeste : une simple élévation de terrain couronnée par une construction de bois, cernée par une palissade et ceinturée par un fossé large et profond afin d’obliger les assaillants à se servir d’échelles pour investir la place.

Au xiie siècle, cette palissade de bois est remplacée par une enceinte de pierre dont les bases sont identiques à celle de l’enceinte actuelle. Un solide donjon y est aussi implanté.

Au xve siècle, de 1436 à 1452, le donjon, alors jugé rudimentaire, est reconstruit et transformé en une demeure luxueuse et confortable pour l’époque. Les fortifications anciennes y sont consolidées et adaptées à l’apparition de l’artillerie : murs épais, tours rondes, canonnières. Un système défensif de première ligne, le bolwerk (Barbacane), est ajouté en avant du châtelet d’entrée. Servant de poste d’observation, c’est aussi un poste avancé qui protège le châtelet d’entrée des tirs d’artillerie.

Au xvie siècle, un corps de logis est construit à côté du châtelet d’entrée. Une tour en briques est accolée à l’ancien donjon. Cette tour de briques est la plus haute du château actuel.

Au xixe siècle, on fait appel à l'architecte Clément Parent, élève d'Eugène Viollet-le-Duc, pour redonner à l'édifice l'aspect néogothique qu'on lui connait aujourd'hui.

Au xxe siècle (en 1901) le château (inhabité depuis une douzaine d’années) et ses communs sont aménagés pour y recevoir les jésuites français et leurs étudiants du collège de Lille que les lois de 1901 et 1904 ont contraint à l’exil. Le ‘collège du Sacré-Cœur’, étant donné l’exiguïté des lieux, ne compta jamais plus de 100 étudiants, tous pensionnaires, se préparant aux examens d’entrée aux grandes écoles de l’État français. Parmi eux : Charles de Gaulle, étudiant à Antoing de 1905 à 1908. En 1914, les 16 enseignants durent partir pour faire place à un hôpital allemand.

Les familles qui s’y sont succédé

Les d’Antoing

Un certain Sohier, homme d’armes, aurait été seigneur d’Antoing à la fin du xie siècle. Il aurait établi sa tour près d’une collégiale du viie siècle sur une colline dominant l’Escaut. On sait aussi que ce personnage était avoué du domaine ecclésiastique. Avec le temps, les seigneurs d’Antoing deviendront chevaliers puis barons. Ils finiront par dominer le chapitre et agrandiront leurs biens au détriment des chanoines. En 1302, Hugues V, partisan du roi de France Philipe le Bel, est tué à la Bataille des éperons d'Or, à Groeninghe. La lignée des Antoing s’éteindra, en 1353, avec son unique héritière, Isabelle d’Antoing. Celle-ci avait épousé en 1327 Jean de Melun, seigneur de Tancarville et de Montreuil-Bellay.

Les Melun

Antoing et son château passent ainsi aux mains de la puissante maison de Melun, à laquelle on doit une bonne part des constructions médiévales en place. À la mort de Marie de Melun, épouse de Lamoral Ier de Ligne depuis 1584, en 1634, le château d’Antoing passe aux mains de cette famille qui en est toujours propriétaire.

Les princes de Ligne

La maison de Ligne est l’une des familles les plus anciennes de Belgique. Son origine remonte au xie siècle et son nom vient du village dont elle est originaire. Au fil des générations et des successions, un partage a eu lieu : le château d’Antoing appartient à la branche cadette des princes de Ligne qui portent le nom de princes de Ligne la Trémoïlle, tandis que la branche aînée des princes de Ligne possède le château de Belœil.



Kasteel van Antoing

Het Kasteel van Moorsele is een kasteel in de tot de West-Vlaamse gemeente Wevelgem behorende plaats Moorsele, gelegen aan Sint-Maartensplein 14.

Geschiedenis
Tussen 1418 en 1423 werd een nieuw kasteel gebouwd op de plaats van een ouder kasteel. Dit in opdracht van Guidolph Van der Gracht, kamerheer van Filips de Goede. Het kasteel was de zetel van de heerlijkheden Moorsele en Ter Gracht, welke reeds vanaf 1323 een eenheid vormden door het huwelijk van Beatrijs, vrouwe van Moorsele, met Diederik van der Gracht. Na Guidolph kwam het bezit aan Wouter III Van der Gracht. Hij stierf kinderloos, waarna het bezit kwam aan Filips van Liedekerke. Daarna kwam het aan de families Basta, de Beer en de Lens. In 1803 werd het verkocht aan Baut, daarna P.J. De Clerck en vervolgens aan François Cornillie, dan aan de familie Lowie, vervolgens De Geest en dan R. Theys.

In 1487 werd het kasteel beschreven als: thof, stede ende wonste van Moorsele gezegd dat het wel behuust ende gheedifyert is met mote, walle bewatert, valbrugghe uptreckende ende met eenen nederhove ooc wel behuust, dus een omgracht kasteel met motte, opper- en neerhof. De grote torre, waarvan in 1509 sprake was, is de oorspronkelijke donjon.

In de 16e eeuw werd het kasteel door brand geteisterd. Vanaf de 18e eeuw was het vooral een buitengoed dat vaak langere tijd onbewoond was. In de 18e en 19e eeuw vonden verbouwingen plaats. Het woongedeelte kreeg in 1779 zijn huidige aanzicht.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het kasteel bezet door de Duitsers, en tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het in 1940 zwaar beschadigd. In 1966 werd het gerestaureerd door Jacques Viérin.

Gebouw
Het kasteel heeft een woonvleugel van 1779, in rode baksteen uitgevoerd. Het oudste deel is de donjon, gebouwd omstreeks 1420. De kelder ervan heeft een tongewelf, de gelijkvloerse en eerste verdieping werden in de 18e eeuw gewijzigd. Op de zuidgevel vindt men metselaarstekens.

De bakstenen boogbrug is van het begin van de 19e eeuw. De huidige kapel is waarschijnlijk gesticht door Marie Cornillie. Het is een kerkje met rechthoekige plattegrond.

Kasteel van Moorsele

Historiek.

Het grondgebied van de huidige deelgemeente Ooigem was versnipperd in diverse heerlijkheden, met als belangrijkste de vrijheerlijkheid van Ooigem, een allodiaal domein dat niet aan het grafelijke gezag was onderworpen en enkel afhankelijk was van "God en de zon". Een eigenkerk werd opgericht in onmiddellijke nabijheid van het adellijke woonhuis. Aangezien de kerk zich op grondgebied van de heerlijkheid van Ooigem bevindt, wordt het allodium ook als dorpsheerlijkheid beschouwd. De site heeft vermoedelijk een geschiedenis als castrale motte met circulaire walgracht. Volgens sommige bronnen wordt al in de 9de eeuw op de plaats van het huidige kasteel een castrum of burcht gebouwd als versterkte mote ter verdediging van Harelbeke, die de hoofdplaats was van de Vlaamse graven (forestiers). De versterking was op de meest strategische plaats gelegen, in de buitenbocht van de Leie aan de Ooigemse zijde, waarbij men een vergezicht had op schepen die stroomopwaarts gevaren komen.

De oudst gekende eigenaars van de heerlijkheid met kasteel zijn Lambertus de Odenghem (1080), gebroeders Boudewijn en Gozewijn van Ooigem (1127), R. de Knesnetum (1248); Hugo, kastelein van Gent en Holten (1251-1252). Rond 1260 komt de heerlijkheid Ooigem in het bezit van de heren van Luxemburg. Vermoedelijk laten zij in de 13de eeuw te Ooigem een stenen kasteel bouwen. Op het einde van de 14de eeuw zou op het kasteel een brand gewoed hebben waarbij een vierde van het kasteel werd verwoest. In de tweede helft van de 15de eeuw vermelden bronnen dat het goed vervallen raakt, tegen het einde van de 15de eeuw is het kasteel van Ooigem in zeer verwaarloosde toestand. De bezitter, de familie van Luxemburg, hield er zelfs geen baljuw meer. Tijdens troebelen tussen de Gentenaars en de grafelijke macht wordt de omgeving geplunderd. Ook het kasteel wordt binnengedrongen.

Vermoedelijk is de kasteelsite als centrum van de vrijheerlijkheid van Ooigem oorspronkelijk ook de plaats van de vierschaar, en de schepenkamer/ bestuurshalle. Volgens de literatuur lagen ooit op domein: gevangenissen, stapelplaatsen voor betalingen in natura (kelders), gerechtzaal en schepenzalen (eerste verdieping).

In 1510 wordt de vrijheerlijkheid verkocht aan het Bourgondische geslacht de Gros. In het begin van de 16de eeuw laat Ferry de Gros, heer van Ooigem, de korenwindmolen (zie Bavikhoofsestraat) volledig vernieuwen en het kasteel bewoonbaar maken. Rond het midden van de 16de eeuw (circa 1559?) zou het gebouw waarin de vierschaar huisde door dorpsheer Jean de Gros al omgevormd zijn tot herenwoning.

Tijdens godsdienstberoerten in de tweede helft van de 16de eeuw gaat de streek gebogen onder economische crisis, plunderingen en verwoestingen. Hoewel reeds maatregelen werden genomen vanaf 1567, wordt het kasteel rond 1576 geplunderd door opstandelingen. Bronnen uit 1594-1596 melden dat het kasteel van Ooigem in puin ligt. Wanneer jonkheer Jean de Gros in 1596 de kasteelhoeve verpacht aan Joos de Smet, wordt deze beschreven als: "nederhof ende gheruyneert pachtgoed t'oyghem".

In het basiswerk Flandria Illustrata van de hand van Antonius Sanderus (1641-1644) wordt de heerlijkheid van Ooigem wel vermeld, maar het kasteel niet afgebeeld. Vermoedelijk laat de familie de Gros in de loop van de 17de eeuw het huidige kasteel in traditionele bak- en zandsteenstijl bouwen op de oude grondvesten, mogelijk onder Charles de Gros, zie kaart bij een processtuk voor de Raad van Vlaanderen. Deze Charles de Gros was de eerste heer die er op regelmatige basis verbleef. "'t Hof van Ooigem" wordt ook voor het eerst in 17de-eeuwse bronnen als "casteel" vermeld, voorheen was sprake van een neerhof en een mote.

In 1693 komt de heerlijkheid via erfenis in handen van de familie de Lens. Priester en kasteelheer Nicolaas-Franciscus de Lens laat op het einde van de 17de eeuw het kasteel uitbreiden met een uitsprong waarin een kapel wordt geïnstalleerd. In het tweede kwart van de 18de eeuw (circa 1729?) worden aan het oude kasteel grote veranderingen uitgevoerd, in opdracht van de zoon Nikolaas-Franciscus de Lens. De onderste verdieping wordt omgebouwd tot kelders, de stenen eretrap in Lodewijk XV-stijl wordt geïnstalleerd, alle kamers worden aangepast en ingericht (huidige toestand), onder meer in één van de salons wordt het alliantieschild de Lens - de Beer in de kooflijst van de schouw geïntegreerd. Op het neerhof worden nieuwe paardenstallen en koetshuizen gebouwd. De walgrachten worden voor makkelijker circulatie gedeeltelijk opgevuld en bij de erftoegang aan de dreef wordt een poortgebouw opgetrokken. De familie De Lens-De Beer betrok het kasteel enkel als zomerresidentie. Vermoedelijk wordt door deze kasteelheren ook een grote tuin- en parkstructuur aangelegd.

Het landboek van Ooigem (1778) geeft een gedetailleerd beeld van het kasteel in het laatste kwart van de 18de eeuw. De site bezit een tweeledige walgracht met opperhof - neerhof verdeling, met een zuidelijke aftakking (buitenwal). Binnen de aparte omwalling van het opperhof ligt het kasteel in zijn huidige vorm. Een brug aan de noordwestzijde verbindt het kasteel met de noordelijker gelegen parktuin. Aan noord- en oostzijde liggen nog twee smallere bruggen, om de verbinding naar de Leie en "den aard" met de veerpont te maken. Een stenen brug met poort verbindt het kasteel met het neerhof. Het omwalde neerhof wordt weergegeven als een grote open ruimte, aan drie zijden ingesloten door bebouwing: aan de noordwestzijde een schuur, duiventoren en stalletje; aan de zuidoostzijde een boerenhuis met aangebouwde zuidwestelijke stal, met kleiner bijgebouw en moestuintje ten zuiden en een houten wagenhuis ten noordoosten; aan de zuidwestzijde langsheen de walgracht staat een langgerekt volume, het neerhof is toegankelijk via een poort in de westelijke hoek. Van daar leidt een dreef noordwaarts naar de kerk. Ten noordwesten van de omwalde site ligt de midden-18de-eeuwse tuin- en parkstructuur, oorspronkelijk begrepen tussen de kasteeldreef (thans Desselgemsestraat) en de noordelijker gelegen Wielsbeeksestraat, over de latere Pontweg heen. Op de Ferrariskaart (1770-1778) wordt op het neerhof dezelfde veelheid aan gebouwen weergegeven, de walgracht wordt weergegeven zonder opperhof-neerhof opdeling.

Na de Franse Revolutie wordt de heerlijkheid verkocht aan jonker Thadeus van Sacegem. Het kasteel wordt al sinds 1803 bewoond door Petrus Verhaeghe, burgemeester van Ooigem. Het neerhof wordt circa 1830 verpacht aan A. Van Casseghem. Het langgerekte volume langs de zuidwestelijke gracht en het wagenhuis ten noordoosten van het boerenhuis worden niet meer weergegeven op het primitief kadasterplan (circa 1830). In de loop van de 19de eeuw vervaagt de feodaal geïnspireerde tuin- en parkaanleg; de toestand circa 1850 (zie Van der Maelen) toont een slechts fragmentair bewaarde hoofdas, moestuingronden, boomgaarden en een langgerekt bouwvolume als mogelijke broeikas.

In 1854 wordt het kasteel door erfenis eigendom van Ghislain de Potter. Diens erfgenamen verkopen het kasteel in 1889 aan de toenmalige bewoner, burgemeester Bernard Verhaeghe. Onder diens zoon Alfons Verhaeghe was onder meer Oscar Wilde enkele malen te gast op het kasteel. In het begin van de 20ste eeuw diende het kasteel zelfs tot inspiratie voor Stijn Streuvels in zijn verhaal "Op het kasteel" (1904). In 1910 wordt het kasteel openbaar verkocht en toegewezen aan Henri De Vos, burgemeester van Kortrijk. Zoon Adolphe Verhaeghe bleef er wonen. In 1919 wordt het goed gekocht door Charles Verhaeghe.

In 1937 wordt bij kadaster de afbraak geregistreerd van de hoevegebouwen aan de noordzijde van het neerhof, met uitzondering van de duiventoren. Het boerenhuis met stallingen aan de zuidzijde wordt verbouwd tot hovenierswoning, daarbij worden twee bestaande volumes aan elkaar gebouwd. Over het neerhof wordt een rechte oprit aangelegd die over een vaste brug rechtstreeks tot het kasteel leidt.

De tuin wordt op bescheiden wijze en in beperktere omvang herwerkt, teruggaand op een afgezwakt concept van de 18de-eeuwse parktuin en slechts reikend tot aan de Pontweg. Ten zuidoosten van de site wordt na het dempen van een kleine buitenwal ook een verlandschappelijkte parkaanleg geïntroduceerd. Bij de bevrijding van Ooigem op 8 september 1944 diende het kasteel als veldhospitaal voor gewonde Duitse militairen.



https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/89548

Kasteel van Ooigem

Het kasteel van Nokere, een classicistisch waterkasteel van circa 1727, bevindt zich binnen een omhaagd domein met verschillende vijvers en uitgestrekte tuinen en bossen. De 'Franse Tuin' in het kasteelpark is een fraai voorbeeld van het werk van tuinarchitect René Pechère. Een lange platanendreef verbindt het kasteeldomein met de dorpskern van Nokere.

Historiek

In de middeleeuwen was dit domein foncier van de heerlijkheid Nokere Ter Borch. De oudste geschiedenis gaat terug tot eind 12de eeuw als villa of allodiaal goed in bezit van de heren van Pamele-Oudenaarde met Gyselbrecht als eerstgekende heer. Zijn zoon, Arnulf IV van Pamele-Oudenaarde, noemde zich reeds heer van Nokere ter Borch. Tot eind 13de eeuw bleef het in bezit van deze familie als leen van de heerlijkheid Pamele, nadien kwam het toe aan de familie van Gavere-Hérimez, met Jan I als belangrijkste vertegenwoordiger. Hij erfde in 1284 verschillende lenen onder ‘Nochre’ en ontving een schenking (confer een oorkonde van 1296) van verschillende lenen van de graaf van Vlaanderen Gwijde van Dampierre. Ter Borch was voortaan de dorpsheerlijkheid met leenhof en justitierechten. Op de plaats van het kasteel bevond zich vermoedelijk in oorsprong een landbouwuitbating, beheerd door een meier, later omgevormd tot herenverblijf met neerhof. Uit archiefdocumenten blijkt dat zeker Jacob van Gavere, veldheer tegen de Turken onder Keizer Karel V, gestorven in 1551, in 1539 een ‘huis’ bezat in Nokere. Zijn grafsteen, hergebruikt als dorpel van de kerk tot de vergroting in 1899, werd teruggevonden en is in het poortgebouw van het kasteel opgesteld. In 1566 komt het domein toe aan de familie van Vichte en door huwelijk aan de familie de Grass. In 1578-1579 is reeds sprake van een ‘kasteel’ met militaire functie of burcht. Volgens archiefdocumenten werd dit kasteel door brand vernield in 1596.

In 1727 werd het kasteel verkocht aan Mathieu-Xavier de Ghellinck die het kasteeldomein omvormde tot een eigentijds classicistisch landhuis doch met behouden toren en hoog schilddak zoals de gravure in Verheerlijkt Vlaandre, 1735, laat zien. Circa 1775 tenslotte wordt het gebouw onder Jean-Baptiste-Joseph de Ghellinck, kleinzoon van Mathieu-Xavier de Ghellinck, dezelfde man die ook de kerk liet verfraaien, gehomogeniseerd tot zijn nog bewaarde classicistische voorkomen. Jean-Baptiste koos voor de op dat ogenblik modieuze Lodewijk XVI-stijl. In Frankrijk wordt de stijl geplaatst tussen 1755 en 1790. In Vlaanderen zijn de eerste kiemen te vinden vanaf circa 1760 en bereikt de stijl een hoogtepunt van 1770 tot 1792. De strakke en strikt symmetrische vormgeving, de pilasterstructuur, het fronton en strakke decoratie-elementen met Griekse, Pompeiaanse en natuurlijke invloeden zijn eigen aan de Lodewijk-XVI-stijl. De centrale ingang wordt benadrukt door een natuurstenen portaal en een smeedijzeren balkon. Beiden hebben een zeer fraaie Lodewijk XVI-ornamentiek (onder andere Vuurpot). Enkel de voor de 18de eeuw ongewone dakpartij verraadt een oudere renaissancefase.

Onder de later eigenaars, de families Vanhove, de Witte, Wasseige bleef het domein en gebouw nagenoeg ongewijzigd. Sinds 1946 is het eigendom van baron Casier die het kasteelinterieur renoveerde en het park gedeeltelijk liet heraanleggen in 18de-eeuwse traditie in samenspraak met de gekende tuinarchitect René Pechère.

Binnen de 20ste-eeuwse tuinarchitectuur ontstonden twee strekkingen: het modernisme en een tendens welke zich richt op het verleden. De Belgische tuinarchitect René Pechère (Brussel, 1908-2002) behoort tot de tweede strekking. Hij moderniseerde de traditionele regels van de perspectief en de historische tuinaanleg. Bovendien analyseerde hij historische tuinen en lag hij aan de basis van het beschermen van historische tuinen. Voor Nokere ontwierp hij een traditioneel Franse 18de-eeuwse tuin in stervorm.


https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/74296

Kasteel van Nokere

Kasteel Ruffo de Bonneval is een kasteel tussen de Waregemsestraat en de Vijverdamstraat in Nokere (Kruishoutem, Kruisem). Het bakstenen kasteel in wervelende eclectische stijl ligt in een park (Engelse landschapstuin) van zeven hectare. Het ontstond als bospaviljoen van kasteel Casier en werd gebouwd in Empirestijl eind achttiende eeuw. In 1880 werden er torens bijgemetseld door Charles De Craene in opdracht van markgraaf Pierre Ruffo de Bonneval. Er werd toen ook een watertoren geconstrueerd en een serpentinevijver gegraven. Het behouden negentiende-eeuwse interieur bestaat uit een centrale hal waarrond salons gegroepeerd zijn. Jacques Ruffo de Bonneval (neef van koningin Paola) verkocht het kasteel aan de Waregemse ondernemer Renson, die het in 2007 liet restaureren.