Het kasteel van Nokere, een classicistisch waterkasteel van circa 1727, bevindt zich binnen een omhaagd domein met verschillende vijvers en uitgestrekte tuinen en bossen. De 'Franse Tuin' in het kasteelpark is een fraai voorbeeld van het werk van tuinarchitect René Pechère. Een lange platanendreef verbindt het kasteeldomein met de dorpskern van Nokere.

Historiek

In de middeleeuwen was dit domein foncier van de heerlijkheid Nokere Ter Borch. De oudste geschiedenis gaat terug tot eind 12de eeuw als villa of allodiaal goed in bezit van de heren van Pamele-Oudenaarde met Gyselbrecht als eerstgekende heer. Zijn zoon, Arnulf IV van Pamele-Oudenaarde, noemde zich reeds heer van Nokere ter Borch. Tot eind 13de eeuw bleef het in bezit van deze familie als leen van de heerlijkheid Pamele, nadien kwam het toe aan de familie van Gavere-Hérimez, met Jan I als belangrijkste vertegenwoordiger. Hij erfde in 1284 verschillende lenen onder ‘Nochre’ en ontving een schenking (confer een oorkonde van 1296) van verschillende lenen van de graaf van Vlaanderen Gwijde van Dampierre. Ter Borch was voortaan de dorpsheerlijkheid met leenhof en justitierechten. Op de plaats van het kasteel bevond zich vermoedelijk in oorsprong een landbouwuitbating, beheerd door een meier, later omgevormd tot herenverblijf met neerhof. Uit archiefdocumenten blijkt dat zeker Jacob van Gavere, veldheer tegen de Turken onder Keizer Karel V, gestorven in 1551, in 1539 een ‘huis’ bezat in Nokere. Zijn grafsteen, hergebruikt als dorpel van de kerk tot de vergroting in 1899, werd teruggevonden en is in het poortgebouw van het kasteel opgesteld. In 1566 komt het domein toe aan de familie van Vichte en door huwelijk aan de familie de Grass. In 1578-1579 is reeds sprake van een ‘kasteel’ met militaire functie of burcht. Volgens archiefdocumenten werd dit kasteel door brand vernield in 1596.

In 1727 werd het kasteel verkocht aan Mathieu-Xavier de Ghellinck die het kasteeldomein omvormde tot een eigentijds classicistisch landhuis doch met behouden toren en hoog schilddak zoals de gravure in Verheerlijkt Vlaandre, 1735, laat zien. Circa 1775 tenslotte wordt het gebouw onder Jean-Baptiste-Joseph de Ghellinck, kleinzoon van Mathieu-Xavier de Ghellinck, dezelfde man die ook de kerk liet verfraaien, gehomogeniseerd tot zijn nog bewaarde classicistische voorkomen. Jean-Baptiste koos voor de op dat ogenblik modieuze Lodewijk XVI-stijl. In Frankrijk wordt de stijl geplaatst tussen 1755 en 1790. In Vlaanderen zijn de eerste kiemen te vinden vanaf circa 1760 en bereikt de stijl een hoogtepunt van 1770 tot 1792. De strakke en strikt symmetrische vormgeving, de pilasterstructuur, het fronton en strakke decoratie-elementen met Griekse, Pompeiaanse en natuurlijke invloeden zijn eigen aan de Lodewijk-XVI-stijl. De centrale ingang wordt benadrukt door een natuurstenen portaal en een smeedijzeren balkon. Beiden hebben een zeer fraaie Lodewijk XVI-ornamentiek (onder andere Vuurpot). Enkel de voor de 18de eeuw ongewone dakpartij verraadt een oudere renaissancefase.

Onder de later eigenaars, de families Vanhove, de Witte, Wasseige bleef het domein en gebouw nagenoeg ongewijzigd. Sinds 1946 is het eigendom van baron Casier die het kasteelinterieur renoveerde en het park gedeeltelijk liet heraanleggen in 18de-eeuwse traditie in samenspraak met de gekende tuinarchitect René Pechère.

Binnen de 20ste-eeuwse tuinarchitectuur ontstonden twee strekkingen: het modernisme en een tendens welke zich richt op het verleden. De Belgische tuinarchitect René Pechère (Brussel, 1908-2002) behoort tot de tweede strekking. Hij moderniseerde de traditionele regels van de perspectief en de historische tuinaanleg. Bovendien analyseerde hij historische tuinen en lag hij aan de basis van het beschermen van historische tuinen. Voor Nokere ontwierp hij een traditioneel Franse 18de-eeuwse tuin in stervorm.

https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/74296