Voormalig zogenaamd "Kasteel Puyenbrug", sinds 1965 deel van het toen opgerichte Provinciaal Domein Puyenbroeck, deels op Zaffelare en Eksaarde
Voormalig zogenaamd "Kasteel Puyenbrug", sinds 1965 deel van het toen opgerichte Provinciaal Domein Puyenbroeck, deels op Zaffelare en Eksaarde. In 1798 werd een gebied van het bisdom Gent genaamd "ter licht", gelegen op het toenmalige Mendonk ten oosten van de "Wabbeekdam" tussen Zuidlede en Zwarte Gracht, als nationaal goed te koop aangeboden. De gronden bestonden uit bossen, meersen en een hofstede bij de Puibrug die aanvankelijk toebehoorde aan de Gentse Sint-Baafsabdij en evenals de benaming "ter licht" al vermeld werd in de eerste helft van de 13de eeuw. Aangekocht door P.J. Van Overloop, een Gents koopman, van 1808 tot 1845 burgemeester van Mendonk. Domein circa 1810 door Van Overloop aangepast tot "campagne" gepaard gaand met de bouw onder meer van een buitenhuis bij de hofstede in de zuidoosthoek van een rechthoekig omgracht kasteelpark met diagonale serpentinevijver. Ten noorden en ten noordoosten tot Craenendam, bewaarde bijbehorende bossen en rechtlijnige dreven bij het zogenaamde "Kasteel Puyen" (volgens kaart P. Vander Maelen uit het tweede kwart van de 19de eeuw), later zogenaamd "Kasteel Puyenbrug".
Bakstenen brug over de kasteelgracht met gewit ijzeren toegangshek aan vierkante gemetste pijlers in de zuidwesthoek van het kasteelpark, schuin tegenover de Puibrug. Oude hoeve met duiventoren in de zuidoosthoek van het park gesloopt eind de jaren 1970.
Oranjerie in het noorden van het kasteelpark, waarschijnlijk uit het tweede kwart van de 19de eeuw. Gelegen achter waaiervormig ommuurde moestuin; axiale toegang met laag gewit ijzeren hek aan hoge, gemetste pijlers met arduinen dekplaat. Geelgekalkte, verankerde bakstenen oranjerie op rechthoekige plattegrond van vijf traveeën en één bouwlaag onder schilddak (pannen). Ritmerende hoge rondboogvensters met behouden roedeverdeling en booglijst op imposten; twee zittende leeuwenbeelden flankeren de centrale deur. Steigergaten onder dakoverstek en omlopende houten gootlijst. Vierkante bovenvensters in achtergevel en lage getoogde deur in rechter zijgevel. Achter aangebouwde serres.
Kasteel middenin het park met deels bewaarde vijver en omgrachting; gebouwd in 1881 ter vervanging van het vroegere buitenhuis door E. Van Overloop (van 1898 tot 1925 hoofdconservator van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis te Brussel). Sinds 1976 Provinciaal Molenmuseum. Eclectisch getint kasteel met neorenaissance-inslag. Aangepast in de jaren 1920 (vermoedelijk bedaking en houtwerk). Baksteenbouw verrijkt met natuursteen en lichter gekleurde baksteen voor speklagen, hoekblokken en vensteromlijstingen, op souterrain van hardsteenblokken. Hoofdvolume met symmetrische dubbelhuisopstand, met twee bouwlagen onder geknikt zadeldak (pannen, nok parallel met de straat) en haakse achteruitbouw met drie bouwlagen onder zadeldak. Gemarkeerd middenrisaliet met bekronende verhoogde puntgevel. Rechthoekige gekoppelde vensters onder waterlijst en op de bovenverdieping met versierde borstweringen.
https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/34390