Beschrijving

Een omgracht geheel, bestaande uit een voorhof met bijgebouwen en het eigenlijke kasteelcomplex met verschillende volumes uit het eerste kwart van de 20ste eeuw, geïnspireerd op neo-Vlaamserenaissance-stijl, teruggaand op een oude site.

Het in de oude documenten voorkomende "Melisheim" bevat een suffix (-heim of -hem) dat verwijst naar een bewoonde plaats (boerderij, dorp,....): bij de oudste vermelding in 1448 is er sprake van een boerderij, leengoed van de heren van Grimbergen, toen toebehorend aan Maria Taye en vervolgens eigendom van verschillende vooraanstaande families. Sinds de 18de eeuw tot op heden bezit van de familie de Beughem de Houtem, waarvan de laatste overleed in 1961. Heden nog bewoond door barones Anne-Marie van Eyll, weduwe van burggraaf en burgemeester Arthur de Beughem die het bij testament schonk aan zijn neef Geoffroy de Pierrefeu.

Het oorspronkelijk complex lag te midden van de Breut- en Kasteelheide (zie oude kaarten); groeide uit tot kasteel van de heerlijkheid Melis met de "Wo(e)l(f)put(te)hoef" (zie Breutheide nummer 20 site met bewaarde omwalling) als afhankelijk pachthof(tot 1977). Volgens een eerste, beknopte beschrijving van 18 januari 1649 zou dit er uit gezien hebben als een versterkte woonst, aan vier zijden gesloten, met toren(s), schietgaten, slotgracht en ophaalbrug. Getuigenissen uit de 19de- en 20ste eeuw spreken van een kapel, een vijver, een prieeltje en ijskelder ("coelcamere") in het bos.

Voortgaande op iconografische bronnen, bestond het complex voor de Eerste Wereldoorlog, uit een voorhof, omgeven met bijgebouwen en met toegang tot een binnenhof, nog volledig omsloten met volumes van twee bouwlagen en vierkante toren met uitgewerkte spits. In 1745 werd het door Lodewijk XV ingenomen als militair hoofdkwartier en voor een tweede keer in mei 1940 door Leopold III. Naar aanleiding van een bezetting door de Duitsers in 1914 werd het domein beschoten vanuit het fort van Bornem. In 1920 startte Edmond-Jules de Beughem met de heropbouw van het eigenlijke kasteel waarbij afgeweken werd van het vroegere grondplan, de bijgebouwen bleven intact.

Het kasteelpark met enkele open zichten (bijvoorbeeld naar de Kasteeldreef) loopt uit in een boslandschap. Het oude Lippelobos, rijk aan verschillende bostypes, omvat twee delen namelijk het "binnenbos" met dreven en met een gracht afgesloten, en het daarrond gelegen uitgestrekt "buitenbos". Van voormelde straat loopt een oprijlaan in schuine richting naar een eerste poortgebouw met uitgewerkt portaal.

Binnen de eerste omgrachting, ommuurd voorhof, bestaande uit een naar Frans model symmetrisch aangelegde voortuin in hoefijzervorm rondom bloemenborders, aan drie zijden omgeven met losstaande bijgebouwen van één bouwlaag onder zadel- en schilddaken (leien), onderling verbonden door ingebogen muurpartijen, eertijds wasplaats, melkerij, koetshuis en schrijnwerkerij.

Bakstenen lijstgevels, gemarkeerd door gecementeerde natuurstenen band- en boogomlijsting, geritmeerd door pilasters en symmetrisch geleed door risalietvormend, vooruitspringend travee met rondboognissen in het midden; zijpuntgevels met aandak.

Vanaf dit voorhof geeft een met leeuwen versierde brug met poortgebouw toegang tot het eigenlijke kasteel binnen de kasteelwal. Combinatie van verankerde lijst- en tuitgevels in navolging van bak- en zandsteenstijl van twee bouwlagen onder complexe leien bedaking (zadel-, tent-, kegel- en schilddaken), doorbroken door twee vierkante traptorens; binnenhof gevormd door L-vormig kasteel en losstaande hoekgebouwen, verbonden door muurpartijen; vooruitspringend korfboogportaal met balkon; kapel met barok portaal; ronde hoektorens; rechthoekige vensters met hoek- en negblokken en ontlastingsbogen. Ijskelder bewaard in binnenbos.